De rol van productowner is één van de belangrijkste die er is binnen een Agile-ontwikkeltraject. Het is degene die verantwoordelijk is voor het succes van het op te leveren systeem en die moet zorgen voor een zo groot mogelijke waarde voor de business.
Om zijn rol goed te kunnen vervullen, moet de productowner diepgaande kennis hebben van het te bouwen systeem en van de wensen en eisen ten aanzien van de functionaliteit. De productowner is doorgaans dan ook afkomstig uit de business. Ten tweede is het belangrijk dat hij over goede communicatieve eigenschappen beschikt. En dan bedoel ik ook echt belangrijk. Hij is immers degene die de brugfunctie vervult tussen business en IT en die de wensen en eisen vanuit de klantzijde overbrengt aan het ontwikkelteam. Bovendien moet hij zowel richting de business als de IT-organisatie de visie uitdragen en de verwachtingen managen. Een derde belangrijk kenmerk van een goede productowner is dat hij beslissingen durft te nemen. Hij bepaalt wat er wordt gebouwd en in welke volgorde, hij managet de roadmap en plant de releases.
Ondanks de cruciale rol die de productowner heeft, ervaar ik in de praktijk helaas maar al te vaak dat de functie niet goed wordt ingevuld. Ik denk dat dit deels komt doordat het belang van de functie wordt onderschat. Bij de traditionele ontwikkelmethoden was een rol zoals die van productowner binnen een Agile-project minder van belang. Alle wensen en eisen werden immers vastgelegd in een functioneel ontwerp. Gedurende de rest van het ontwikkeltraject hoefde nog ‘slechts’ gecontroleerd te worden of het functioneel ontwerp werd gevolgd. De Agile-methode is daarentegen een veel sneller en dynamischer proces, waarbij wensen en eisen gedurende de ontwikkeling voortdurend kunnen veranderen naar aanleiding van nieuwe omstandigheden of voortschrijdend inzicht. Dit vraagt om voortdurende afstemming tussen alle betrokkenen, goed verwachtingsmanagement en iemand die de beslissingen neemt. Een andere oorzaak voor het feit dat de rol van productowner niet goed wordt ingevuld, zie ik in de nasleep van onze poldercultuur. Wij Nederlanders willen als het even kan iedereen te vriend houden en alle betrokkenen zeggenschap geven. Doordat we altijd volledige concensus nastreven, durft niemand meer echt beslissingen te nemen. En laat dat nou net een van de eigenschappen zijn die een goede productowner moet hebben.
In de praktijk heb ik gezien wat er kan gebeuren als de rol van productowner niet goed wordt ingevuld. De business heeft vaak andere prioriteiten. Als de productowner de verwachtingen, verantwoordelijkheden en de planning richting de business niet goed managet, kan dit ertoe leiden dat de business ondanks het afgegeven committent onvoldoende tijd vrijmaakt, bijvoorbeeld om te testen. Het kan er ook voor zorgen dat het bouwteam sneller gaat dan het klantteam. Binnen tijd en budget opleveren komt op deze manier boven de op te leveren functionaliteit te staan. Door dit ‘doorslaan van Agile’ kan bij wijze van spreken het bouwteam al hijgend bij de finish staan terwijl de business nog niet klaar is. In het ergste geval kan het bouwteam niet verder en komt het zonder werk te zitten, wat hoge kosten met zich meebrengt. Met onvermijdelijk getouwtrek tussen de business en de IT-afdeling tot gevolg over wie voor de kosten op moet draaien.
Agile-projecten gebaat bij een herder
Om dit soort zaken te voorkomen, dient de rol van productowner beter te worden ingevuld en moet de business het belang van de rol van productowner onderkennen. Een goede productowner vergelijk ik het liefst met wat vroeger een bouwpastoor werd genoemd. De bouwpastoor is binnen de Katholieke Kerk de priester die door de bisschop werd benoemd als verantwoordelijke voor de bouw van een parochie. Hij had hiermee een mandaat om beslissingen te nemen dat hoog in de organisatie was verankerd. Het woord pastoor komt van het Latijnse woord pastor, dat herder betekent. Dat verklaart misschien ook waarom een pastoor soms over zijn kudde spreekt. De pastoor had een hoog aanzien binnen de parochie. Hij was iemand die wist wat er leefde binnen zijn gemeenschap, die een brugfunctie vervulde en die leidende vaardigheden bezat. Hij was in staat de boodschap op een goede manier over te brengen en richting te geven aan de gemeenschap. Ik ben ervan overtuigd dat Agile-projecten gebaat zouden zijn met een type bouwpastoor als productowner.
