“Gehaast en onzorgvuldig” en “teveel willen doen in te weinig tijd” zijn uitspraken die we regelmatig in de media kunnen lezen wanneer een groot project of grote verandering niet het resultaat heeft gebracht dat nodig of gewenst was. Wanneer het fout gaat wordt niet zelden de gehanteerde managementstijl gehekeld: “ze willen niet luisteren” en “ze willen alleen maar de verandering erdoor drukken” is dan een veel gehoord verwijt.
Het motief om veranderingen of projecten snel uit te voeren heeft meerdere achtergronden. In de private sector is het nodig om competitief te blijven; de publieke sector heeft geen of minder last van concurrentie. In deze sector is minder duidelijk waarom een verandering vaak snel moet gebeuren. Politiek opportunisme wordt wel eens genoemd als argument om snelheid te maken. Snelheid mag nooit een doel op zich worden. Het is naïef om te denken dat platte saneringen waarvoor ingewikkelde reorganisaties nodig zijn zomaar even rap zijn door te voeren. Het verpakken ervan in mooie boodschappen, ingefluisterd door communicatiedeskundigen biedt hier geen soelaas. Hier is geen communicatiedeskundigheid nodig, maar deskundigheid die weet hoe je ingewikkelde veranderingen of projecten tot een goed einde brengt. Snelheid kun je niet opleggen. Snelheid (en een acceptabel of gewenst resultaat) zijn een gevolg van omstandigheden, aanleg en deskundigheid, toewijding, inzet (training) en techniek. Wanneer snelheid ontaardt in haastwerk wordt het struikelen en ontstaat knoeiwerk. Sinds 1999 doen we onderzoek naar het fenomeen van organisatieverandering en de rol die informatie technologie hierbij speelt.[i] Recentere studies richten zich ook op factoren die snelheid bevorderen.[ii]
Topsport en het bedrijfsleven zijn niet zomaar met elkaar te vergelijken. De verschillen zijn groter dan de overeenkomsten.[iii] Toch helpen eenvoudige voorbeelden uit de topsport om de diversiteit uit te leggen die schuil gaat achter een simpele term zoals snelheid. Usain Bolt en Dafne Schippers rennen 100 meter recht vooruit. Bolt doet dat meestal beneden de 10 seconden terwijl Schippers dat steeds vaker onder de 11 seconden doet. Wie 10 seconden doet over 100 meter rent gemiddeld 36 kilometer per uur. Max Verstappen haalt in zijn races vaak een snelheid van ver boven de 300 kilometer per uur. Hij beschikt echter over veel meer hulpmiddelen zoals zijn raceauto en andere technische hoogstandjes. Als de techniek Verstappen echter in de steek laat is het einde race. Een wedstrijd in de Formule 1 duurt geen 10 seconden zoals bij Bolt of Schippers, maar ongeveer anderhalf uur en telkens weer zijn de omstandigheden anders – afhankelijk van het circuit waar wordt gereden. In een ploegentijdrit halen wielrenners een gemiddelde van rond de 50 kilometer per uur. Ook zij beschikken over een technisch hulpmiddel (de fiets) maar moeten wel zelf trappen om die 50 kilometer te bereiken. Dit moeten ze dan over een periode van soms 1 uur volhouden afhankelijk van de lengte van het parcours. Verder kan een team niet harder fietsen dan het langzaamste teamlid. Ook voetballer Lionel Messi gebruikt zijn snelheid. Maar hij heeft daarnaast een bal aan zijn voet en te maken met verdedigers en een doelman die hij moet ontwijken of passeren om te scoren. Vier simpele, maar heel verschillende, voorbeelden die gaan over snelheid. Maar ze vragen allemaal om een totaal andere benadering, aanleg en deskundigheid. Deze variëteit is ook van toepassing op projecten of veranderingen in organisaties.
Snelheid kun je dus niet opleggen of forceren. Ondeskundigheid en snelheid tijdens omstandigheden die zich daar niet voor lenen kunnen catastrofale gevolgen hebben. Management dat bij projecten of veranderingen alleen oog heeft voor snelheid kan veel schade aanrichten. Wanneer echter omstandigheden, aanleg en deskundigheid, toewijding, inzet en techniek perfect samenvallen ontstaat iets bijzonders en fascinerends. Races van Bolt en Schippers ogen elegant en gracieus. Een wielrenteam in een ploegentijdrit lijkt een goed geoliede machine waarbij in een vloeiend en regelmatig ritme steeds weer een ander teamlid voorop rijdt en de andere teamleden zo ‘uit de wind houdt’. Messi, op weg naar weer een doelpunt, koppelt snelheid aan behendigheid en evenwicht. Met zijn weergaloze acties lijkt hij een balkunstenaar. De inhaalmanoeuvre van Max Verstappen bij Felipe Nasr tijdens de grote prijs van België (augustus 2015) was ‘op het randje’, maar spectaculair en bloedstollend. Wanneer omstandigheden, aanleg en deskundigheid, toewijding, inzet en techniek perfect samenvallen, dan lijkt snelheid vanzelf te gaan. Dan lijkt sprake van totale beheersing. Snelheid heeft dan iets esthetisch. Snelheid gaat dan over in allesoverstijgende schoonheid…
[i] http://www.norea.nl/readfile.aspx?ContentID=70947&ObjectID=981356&Type=1&File=0000037123_Effectiviteit_en_efficiency.pdf
[ii] http://www.slideshare.net/ldohmen/new-governance-and-the-secret-of-speed-20150422-slideshare
[iii] https://www.managementsite.nl/topsport-versus-bedrijfsleven
