Deze tweet van Plasterk tijdens de gemeenteraadsverkiezingen is aanleiding geweest voor een kort geding in Den Haag tussen enerzijds de Stichting Bescherming Burgerrechten en Lucas Kruijswijk (“SBB”), en anderzijds de Nederlandse Staat.
Volgens SBB voldeed de overheid bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen niet aan haar verplichting het stemgeheim te waarborgen. Volgens SBB communiceerde het ministerie van Binnenlandse Zaken expliciet dat het is toegestaan in het stemhokje foto’s te maken van een ingevuld stembiljet, onder andere met de tweet van Plasterk op Twitter. Volgens SBB bestaat er gevaar van ongeoorloofde beïnvloeding, als de overheid toestaat dat foto’s worden gemaakt van ingevulde stembiljetten.
De vorderingen van SBB in kort geding luidden kort gezegd als volgt: het ministerie moet haar uitlatingen rectificeren, en in de stemlokalen moet een mededeling worden opgehangen waarin duidelijk wordt aangegeven wat wel en niet mag. Ook moeten stembureaus de instructie krijgen hierop toe te zien, net zoals zij toezien op de vele andere regels die gelden in het stemlokaal.
De rechter wijst de vorderingen af. Volgens de rechter hoeft de minister zijn uitspraken over de toelaatbaarheid van stemfies niet te rectificeren, omdat het maken van deze fotografische zelfportretten door kiezers met hun ingevulde stembiljet niet verboden is.
Dit is dus ook wat de media berichtten, en dus denk je: “klinkklare overwinning voor de Staat”. Maar ik zie dat zo niet. Vandaar de titel “de stemfie mag van de rechter wel, maar…..”
Want de rechter komt met een belangrijke nuancering: de rechter is van oordeel dat de eisers terecht de aandacht vragen voor nadelen van stemfies, én de rechter is van oordeel dat deze nadelen ook zwaarder wegen dan de voordelen die ook aan het gebruik van stemfies verbonden zijn. Hiermee maakt de rechter natuurlijk wel een statement, en ongetwijfeld eentje waar SBB blij mee zal zijn.
Wel voegt de rechter toe dat, hoewel deze nadelen zwaarder wegen, dit niet als gevolg heeft dat stemfies verboden zijn.
De rechter laat overigens in het midden of hetgeen de minister heeft gezegd, gelet op het belang van het stemgeheim, verstandig is geweest. Ook dat zegt misschien stiekem toch wel iets. Ik heb daarom zo’n vermoeden dat Plasterk de komende verkiezingen iets terughoudender zal zijn op Twitter.
Menno Weij, Solv Advocaten Amsterdam
