Binnen het vakgebied van IT krijgen vooral trends zoals cloud computing, mobiel gebruik, social media en big data momenteel veel aandacht. Wie echter verder in de toekomst kijkt zal bespeuren dat daar een mogelijke revolutie loert waarvan de impact veel groter zal zijn.
“Ik verloor afgelopen zomer een beurs met onder meer twee creditcards. Die moest ik dus laten blokkeren. Bij de mevrouw van een Nederlandse bank was dat een hoop gezeur en verwijten (“waarom weet u het nummer van de pas niet?”). Bij een Amerikaanse creditcard maatschappij ging het fantastisch. Goed, er waren wat kleine haperingen, maar die weet ik aan het feit dat er na 20:00 uur slechts in het Engels gecommuniceerd kon worden. Tevreden beëindigde ik het gesprek. Tot ik drie dagen later een mail van de Amerikaanse creditcard maatschappij kreeg met verzoek een tevredenheidsenquête in te vullen over het ‘voice response systeem’ waarmee ik had gebeld. Ik merkte dat ik de enquête simpelweg niet kon invullen. Er was een enorme weerstand…”
Techniek, machines, computers en software vinden we prima zolang ze ons leven veraangenamen en we het gevoel hebben dat wij als mensen de dienst uit maken. Bovenstaande dialoog tussen een virtuele kennis van me en een machine is een prachtig voorbeeld van wat Alan Turing al in 1936 probeerde te bewijzen: Kan een machine menselijke intelligentie vertonen? Het simpele antwoord is dus: ja! Het is merkwaardig dat veel mensen zich ongemakkelijk voelen als ze geholpen zijn door een machine terwijl ze dachten met een mens te communiceren. Computers die sociaal/cognitief op een gelijk niveau lijken te acteren als de mens vinden we blijkbaar ‘eng’ wanneer we het niet in de gaten hebben. De relatie tussen mens en machine gaat een nieuwe ontwikkelingsfase in. IT speelt hierbij vaak een belangrijke rol.
In plaats van de auto besturen brengt de zelfrijdende auto de mens straks naar zijn bestemming. Robot Baxter wordt ingezet voor eenvoudige industriële handelingen zoals sorteren, laden en lossen. Baxter communiceert via gezichtsuitdrukkingen. Hij trekt bijvoorbeeld een verward gezicht als hij zijn opdracht niet begrijpt. De therapeutische robot Paro is een verlengstuk van de zorgprofessional. Paro is een zeehondrobot die wordt gebruikt als gezelschap voor dementerende patiënten. Computer Watson kan vragen in spreektaal interpreteren en hier antwoord op geven. De kwantumcomputer – deze wordt gezien als de veelbelovende opvolger van de huidige binaire computer – zal de cognitieve ontwikkeling van de mens in een stroomversnelling brengen. Het analyseren van grote hoeveelheden data voor wetenschappelijk onderzoek zal hierdoor veel sneller kunnen.
Zo worden er enerzijds machines gebouwd die steeds meer op de mens lijken en zich als mensen gedragen. Anderzijds worden mensen volgestopt en omringd met technologie waarbij biologische en cognitieve beperkingen van de mens worden opgeheven. Het samenkomen (convergeren) en bundelen van verschillende technologische vakgebieden leidt tot ongekende mogelijkheden. Technologie wordt steeds slimmer en functioneert steeds meer autonoom. Er is al IT die zichzelf beter kan maken.
Augmentatie zorgt voor het verrijken van de mens met technologie. Voorbeelden hiervan zijn Google glass, gesture control (een computer begrijpt gebaren) en bio acoustic sensing (menselijk lichaam als touchscreen). Ook zijn er zogenaamde whereables zoals hartslagmeter, gps-bepaling of stappentellers die bij of op het lichaam worden gedragen. Ontwikkelingen op biomedisch gebied zorgen voor kraakbeen dat vanzelf groeit en materiaal dat in staat is om in een menselijk lichaam nieuwe bloedvaten te ontwikkelen. Nanobots genezen ziektes zonder dat de patiënt er iets van merkt. Anno 2014 is het ook al mogelijk om met een armprothese te voelen.
Technologie als instrument voor mens-verbetering. Steeds meer organisaties zullen (toekomstige) innovaties van product en dienstverlening richten op mensverbetering. Om hier op economisch gebied optimaal van te kunnen profiteren is een nieuw bedrijfsmodel nodig dat intensieve kennisuitwisseling en onderzoek ondersteunt. Een veelbelovend toekomstig bedrijfsmodel is het 3O model. Overheid, Onderwijs en Ondernemingen werken samen op speciaal daarvoor ingerichte plaatsen (campussen) om de ongekende mogelijkheden van mensverbetering te verkennen (wat kan en wat mag?) en te vertalen naar economisch kansrijke en winstgevende producten en diensten. Het 3O bedrijfsmodel als kraamkamer van de mens 2.0…
Leon Dohmen is principal managementconsultant CGI
