Nadat ik u, geachte lezer, het allerbeste voor 2014 heb toegewenst, waaronder veel voorspoed, geluk en gezondheid, wil ik even een oude koe uit de sloot halen: het gaat om het Nationaal Dictee van 18 december jl.
Heeft u het gezien? Voor uw eigen welzijn hoop ik dat u het niet gezien heeft. Het was een tenenkrommende orgie van intellectuele zelfbevrediging. En dat alles op de publieke omroep, van uw en mijn geld dus.
Mocht u het niet gezien hebben, volgt hier mijn (en dus niet echt objectieve-) samenvatting. Het dictee is een gekunstelde aaneenschakeling van woorden die we nauwelijks of nooit gebruiken. Leuk voor mensen die veel en diepgaande kennis over de Nederlandse taal bezitten – en zij hebben er alle recht op om op hun eigen niveau met de taal bezig te zijn – maar het gaat hier om een uitzending voor een breed publiek. Een dictee met een woord als ‘przewalskipaardenmiddel’ en een zin als ‘….in wier postale verbiage een heel aantal zeugmata, polysyndetons en anakoloeten wiewauwde.’ slaat de plank voor een breed publiek volledig mis.
Ondertussen zat de bedenker van het dictee, Kees van Kooten, pedant en zeer tevreden met zichzelf de zaal in te kijken. Jammer, deze man heeft zoveel moois aan de Nederlandse taal toegevoegd, daar hoefde niets meer bij. Dit dictee doet daar alleen maar afbreuk aan. Wel moet ik daaraan toevoegen dat ik zijn idee om verkeerde woorden te onderstrepen een verrijking vind. Na afloop las de jury de correcties voor. Bij een van de juryleden kon je uit haar lichaamstaal en aan haar twijfelende voorlezen opmaken dat ze het zelf allemaal ook niet zo heel erg begreep.
Hoe moet het dan wel? Wel, ik lees elke morgen onze lokale ochtendkrant. Laat ik het netjes zeggen: er staat wel eens een foutje in. Zo was er enige tijd geleden een dispuut over een nieuw te bouwen crematorium. En waar schrijft de krant over? Over kwik in vullingen van overledenen dat bij een ‘verrassing’ vrij kan komen. Leuk toch? Dat maakt mijn ochtend meteen goed! Nog een van recente datum: bewoners van de stad klagen over het verkeer en het ‘fijn stof’. Ook dat maakt me blij, want gelukkig zijn er ook mensen die ‘fijnstof’ kennelijk ‘fijn stof’ vinden. En dat de krant ook blij is met dit goede nieuws blijkt wel uit het feit dat ‘fijn stof’ vetgedrukt in de kop stond. Je gunt iedereen zo’n blije ochtendkrant. Maar even serieus, je kan vandaag de dag ook van HBO en academisch opgeleide personen e-mails en officiële stukken ontvangen die ik met plaatsvervangende schaamte lees. De taalvaardigheid moet op grote schaal verbeterd worden.
Dus….. stel ik een Goed Voornemen aan de NOS voor: maak van het Nationaal Dictee een dictee dat toegankelijk is voor iedereen! Nodig journalisten, computerprogrammeurs, leraren en onderwijzers (ja, die ook!!) verpleegkundigen, artsen, verkopers, receptionisten en alle anderen die wel eens een email of document schrijven uit. Maak het Nationaal Dictee het Dictee Voor De Gehele Natie. En neem een gewone tekst, die iedereen met een beetje opleiding foutloos zou moeten kunnen schrijven. Dat maakt het geloofwaardig en toegankelijk. Dat is namelijk de functie van een publieke omroep.
Ton Serné, Serné Channel Marketing
Niemand hoeft natuurlijk een jaar te wachten op een leuk dictee. Er zijn er zo’n zestig in ons land, verspreid over het hele jaar; de een lastiger dan het ander, maar vrijwel altijd gezellig, spannend en uitdagend.
Op Dictees (nl) staan naast de maandelijkse kalender besprekingen van de meeste plaatselijke evenementen.