De balans tussen werk en privé en de relatie tussen tevreden werknemers en werkprestaties zijn populaire thema’s. Werkgevers besteden veel tijd aan onderzoek naar medewerker-tevredenheid. Adviesbureaus en coaches verdienen er goed geld aan.
Tijd en energie besteed aan werk kan niet in privézaken worden geïnvesteerd. Deze combinatieproblematiek kan voor conflicten zorgen. Toch wordt deze combinatie van werk en privé ook wel als verrijking gezien.[i] Gegevens uit eigen onderzoek[ii] schetsen het volgende beeld waarbij is onderzocht hoe tevreden mensen zijn over zowel hun privéleven als werkzame leven. Respondenten konden hun tevredenheid aangeven op een schaal van 1 ((zeer) ontevreden) tot 5 (kan niet beter):
- Bijna 30% is (zeer) ontevreden of gedeeltelijk tevreden over het werk, bijna 20% is niet of gedeeltelijk tevreden over het privéleven.
- De gemiddelde tevredenheid over het werk is 3,0. Vrouwen zijn gemiddeld meer tevreden (3,7) dan mannen (2,9). De groep vrouwen is tevens zeer tevreden over de privésituatie (4,0 ten opzichte van mannen 3,4).
- Mensen die niet geboren zijn in Nederland zijn even tevreden over het werk als mensen die in Nederland zijn geboren. Voor wat betreft tevredenheid over het privéleven is er een groot verschil: mensen die niet in Nederland zijn geboren geven een 2,3 hiervoor, t.o.v. 3,6 voor mensen die wel in Nederland zijn geboren.
- Ouderen (leeftijd 51-60 jaar) zijn meer tevreden (3,2) over hun werk dan jongeren (21-30 jaar, waardering 2,9), terwijl jongeren meer tevreden (3,5) zijn over het privéleven dan ouderen (3,0).
- Managers zijn meer tevreden over hun werk (3,2) dan niet-managers (2,9). Over hun privéleven zijn ze even tevreden (3,4).
- Het verband (correlatie) tussen tevredenheid over het werk en tevredenheid over het privéleven is (zeer) zwak.
Een andere interessante vraag is: hoe maakbaar is tevredenheid? Veel human resource-adviesbureaus en coaches bieden hiervoor trainingen aan op het gebied van persoonlijke effectiviteit en het ontwikkelen van meer persoonlijk bewustzijn. Het ontwikkelen van persoonlijke effectiviteit en persoonlijk bewustzijn worden als belangrijke factoren gezien die tevredenheid beïnvloeden. Vaak wordt hierbij gerefereerd aan het werk van Stephen Covey.[iii] Onderstaande bevindingen zijn gebaseerd op dezelfde eigen onderzoekgegevens. ii
- Mensen die een training in persoonlijke effectiviteit hebben gevolgd (dit zijn er 67 van de 99) zijn gemiddeld even tevreden over hun werk dan mensen die geen training hebben gevolgd.
- Mensen die werk van Covey hebben gelezen (dit zijn er 39 van de 99) zijn gemiddeld iets meer tevreden over hun werk (3,2) dan mensen die geen werk van Covey hebben gelezen (3,0).
Tevredenheid is dus minder maakbaar dan het lijkt. En hoe zit het dan met de relatie tussen tevredenheid over het werk en werkprestaties? Meerdere bronnen geven aan dat het onderzoeken van de relatie tussen tevredenheid en werkprestatie ingewikkeld is vanwege de vele persoonlijke en omgevingsfactoren die hierbij een rol spelen.[iv] Een artikel in Management Team[v] schrijft dat de invloed van tevredenheid of geluk op de bedrijfsprestatie beperkt is. Tevreden en gelukkige medewerkers krijgen wel hogere beoordelingen, sneller een salarisverhoging en ze lopen minder snel weg.
Of doen we veel te moeilijk over tevredenheid over het werk en ligt het allemaal veel simpeler? “Alleen geld telt” stelt Michiel Couzy in het Parool. En vrouwen doen hierbij niet onder voor mannen en jongeren doen niet onder voor ouderen. Ook voor jongeren is geld een belangrijke drijfveer. [vi] De stelling dat twintigers (generatie Y) veel meer maatschappelijk betrokken zijn wordt door het onderzoek van Couzy niet bevestigd. Wellicht enigszins teleurstellend en ontnuchterend: tevredenheid kun je dus kopen!
Leon Dohmen is principal managementconsultant CGI
[i] http://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/276144/win-winsituatie_28juni.pdf?sequence=2
[ii] Gegevens zijn in 2011 verzameld en het betreft 99 respondenten, voornamelijk hoog opgeleid. Een groot deel is werkend in de (IT) adviesbranche. 12 respondenten zijn niet in Nederland geboren en onder de 99 respondenten zijn 12 vrouwen. Bevindingen m.b.t. groepen zijn dus een indicatie en zeker geen harde conclusie. (On)tevredenheid is als volgt uitgedrukt: 1 = (zeer) ontevreden; 2 = gedeeltelijk tevreden; 3 = tevreden; 4 = zeer tevreden; 5 = kan niet beter. Gegevens zijn op aanvraag verkrijgbaar via een beperkte vergoeding voor een goed doel.
[iii] https://nl.wikipedia.org/wiki/The_Seven_Habits_of_Highly_Effective_People
[iv] F. Knoop en R. Schouteten (2006). Arbeidstevredenheid als maat voor kwaliteit van de arbeid. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 2006–22, nr. 4.
[v] Leidt geluk tot betere prestaties? (2015). Management Team, december, nr. 646, p. 13
[vi] http://www.parool.nl/parool/nl/30/ECONOMIE/article/detail/2443577/2011/06/09/Leuk-werk-Alleen-geld-telt.dhtml
