Bij het openslaan van het Algemeen Dagblad van 24 december 2012 viel mijn oog op een artikel met de titel “Hoger onderwijs benut de kansen van het internet niet”. In een interview met twee hoogleraren, Wolter Mooi (VU) en José van Dijck (UVA), werd uitgelegd, dat hoogleraren vaker online colleges zouden moeten aanbieden aan studenten. Hoorcolleges zouden erg geschikt zijn om een eerste stap op dit gebied te zetten. Gevolg van een en ander zou ondermeer zijn, dat hoogleraren een minder suffe houding gaan aannemen, ze worden weer scherp; immers: ze staan op die manier te kijk voor de gehele wereld.
Het is mij uit het hart gegrepen. Op mijn eigen instelling heb ik meegemaakt dat men enige jaren geleden de gelegenheid kreeg om als eerste Nederlandse instituut op iTunesU te verschijnen, maar door plankenkoorts en een grote hoeveelheid bureaucratie viel die kans in het water.
Nu is het geven van hoorcolleges via het internet slechts één aspect van het onbenut laten van kansen door het hoger onderwijs. Je zou mogen verwachten, dat in een land dat vooraan wil staan in het lijstje van meest innovatieve landen in Europa, juist in het hoger onderwijs de technische mogelijkheden intens zouden worden uitgediept, onderzocht. We willen immers jonge mensen afleveren, die de motor kunnen vormen bij het toepassen van innovatie. Mijn observatie is dat dit wat tegenvalt.
Het internet geeft een scala van mogelijkheden, bijvoorbeeld met sociale media, maar het geeft zeker ook mogelijkheden met App’s op mobiele apparaten, met het dynamisch inrichten van de “good old” web-site. Denk ook aan de mogelijkheden om tot een moderne en motiverende communicatie-inzet te komen om een grotere instroom van bijvoorbeeld bèta studenten te bewerkstelligen, enz., enz.
Natuurlijk moet je het hoe en waarom van de inzet eerst onderzoeken, maar dat is natuurlijk een kolfje naar de hand van het hoger onderwijs, dat doet immers toegepast onderzoek, probleemoplossend onderzoek dus! Maar op de een of andere manier lukt het ons niet de organisaties en de mensen op gang te krijgen.
Zouden de organisaties te groot zijn geworden? Met een gemiddelde omvang van 20.000 studenten en 2.500 medewerkers sluipt vanzelfsprekend veel bureaucratie binnen. Kan er alleen nog maar gewerkt worden volgens strakke procedures, met projecten en projectgroepen. Dan krijgt de “medezeggenschap” binnen het onderwijs een heel eigen dynamiek. De druk op de colleges van bestuur loopt alleen maar op en dan komen nog de vele kwesties die in de voorbije jaren in het hoger onderwijs speelden.
Voor het aangaan van gedurfde, nieuwe en innovatieve projectideeën, is dit alles de dood in de pot. Iedereen meent het goed, maar in de praktijk blijft de actie achter of uit.
Toch ben ik er van overtuigd dat het hoger onderwijs in Nederland op een hoog peil staat. Er is talent te over bij studenten en docenten. Er zijn lectoren die vanuit de bedrijfspraktijk kennis, kunde en ervaring inzetten. Wat mij betreft komen we boven aan dat eerder gememoreerde “landenlijstje” te staan.
Mijn advies: Geef de durfals binnen de hogescholen de ruimte. Focus niet alleen op gebieden waar we ons allemaal mee bezighouden. Dat is misschien veilig, maar het zet geen vernieuwende zoden aan de dijk. Gezondheidszorg is prima, maar kies dan wel een heel specifiek gebied uit voor onderzoek en innovatie, waar nog weinig aan gedaan wordt. Zelfstandig blijven wonen bij het ouder worden, ook een prima onderwerp, maar probeer binnen dat veld een gebied te definiëren dat mensen versteld laat staan van een anders-dan-anders aanpak, product of dienst, wanneer je daar resultaten mee bereikt. Ga met overtuiging de multidisciplinaire uitdaging aan, waarbij je de koppeling van verschillende vakgebieden opzoekt. Zoek naar medestanders binnen deze vakgebieden die het halfvolle-innovatie-glas dat je aanreikt graag aannemen en jouw passie voor vernieuwing met je delen.
In het kort mijn oproep tot de colleges van bestuur: schep de ruimte!
Hans Appel, Professor Computer Science & Sensor Technology. Hanze University of Applied Sciences, Groningen
Dag Hans,
Ik kan me helemaal vinden in je artikel. En het realiseren van innovatieve dingen en het gebruik van internet als medium om een hefboom te creëren is vooral iets wat pas gaat gebeuren als er visie bestaat en ruimte gegeven wordt hiermee te experimenteren.
Laat die scholen en universiteiten ook eens kijken naar Coursera.org . Schrijf je in voor een course en zie de manier waarop het gebracht wordt. Zelf ben ik halverwege met de course “Think Again: How to Reason and Argue” en ben zeer enthousiast. Goed materiaal, goede manier van brengen. Begint makkelijk, maar wordt snel pittiger. Oefeningen en toetsen maar ook een platform voor interactie!
Dit is volgens mij een goed toe te passen model.