Met internet is iets opvallends aan de hand. Het is een technologische ontwikkeling die alle beloften – laat ik voorzichtig zijn: vrijwel alle beloften – uit de begintijd heeft ingelost. Dat heeft ongeveer een halve eeuw geduurd. De laatste 20 jaar daarvan zijn ook een mooi voorbeeld van de bekende ‘hype-cycle’ van Gartner. In de periode van 1995 tot 2000 werd internet een absolute hype, die rond de eeuwwisseling zijn top bereikte. Vervolgens barstte de ‘internetzeepbel’ en de ene na de andere internet-startup legde het loodje. De shake-out had zijn werk gedaan: de echte groei van internet kon beginnen.
Een citaat uit 1998 (van Roel Pieper): ‘Dankzij de komst van netwerken zoals Internet komen steeds meer mensen over de hele wereld met elkaar in contact, wisselen persoonlijke boodschappen uit en delen ervaringen. Soms gaat het daarbij om zakelijke informatie, maar in toenemende mate is het netwerk een sociaal medium dat niet zozeer computers, maar vooral mensen met elkaar verbindt.’ Let wel, dit citaat komt uit een tijd dat social media nog in geen velden of wegen te bekennen waren.
De deur niet meer uit
Die verbindingen zijn werkelijkheid geworden. Sterker nog, die rechtstreekse verbindingen zorgen nu ook zakelijk voor grote verstoringen. Een voorbeeld dicht bij huis: banken sluiten in hoog tempo hun filialen. Nederlandse banken hebben zelfs de veiligheid redelijk op orde gekregen, dus voor geldzaken hoeven we de deur niet meer uit. En voor winkelen trouwens ook niet meer. De grote belofte van twintig jaar terug, we gaan alles via internet kopen, is ingelost. Vooruit, niet iedereen doet het, niet iedereen durft het, maar het kán wel! Zelfs de online supermarkt, lang gezien als een onmogelijke business voor online, is van de grond gekomen met nieuwe kruideniers. Zo zijn er nog talloze andere voorbeelden te geven. Enfin die kent u zelf ook wel.
Samenkomen
Nu staat in de inleiding ‘technologische ontwikkeling’, maar in feite gaat het om talloze gelijktijdige technologische ontwikkelingen. Mobility? Zonder 4G was dat niet van de grond gekomen. Zonder snelle energiezuinige processors? Ook niet. Zonder een fundamenteel gemakkelijker bediening ook niet. Snel breedband? Dat wordt nu zelfs gezien als dé voorwaarde om achtergebleven gebieden te ontsluiten. Juist het samenkomen van dit soort uiteenlopende ontwikkelingen zorgt voor de echte doorbraak. Alles overziend is er één conclusie die zich onontkoombaar opdringt: internet is daadwerkelijk deel geworden van ons leven.
Net als 20 jaar geleden staan we nu aan het begin van een nieuwe internetfase: het internet of things. Het potentieel van dit internet – en in feite dus dat onlosmakelijke deel van ons leven – zal daardoor exploderen. Net zoals 20 jaar geleden zijn de verwachtingen torenhoog. Als we met de ‘internetwijsheid’ achteraf nu eens vooruit kijken? Wat is dan nu nodig om dat enorme potentieel daadwerkelijk te realiseren?
Niet te voorspellen
Allereerst zien we dat de overbekende technologische ontwikkelingen gewoon doorgaan: 4G wordt 5G, geheugens worden groter, processors sneller en zuiniger, enzovoorts. Dan zijn er de verstorende toepassingen die zonder internet ondenkbaar zouden zijn. Neem de blockchain, de technologie achter de bitcoin, die in de hele bankwereld volkomen kan verstoren. Maar alle technologische hoogstandjes ten spijt, we hebben óók nog killer apps nodig, die bijvoorbeeld op basis van sensordata en big data analytics voor omwentelingen kunnen zorgen. Die zullen ongetwijfeld op een niet te voorspellen moment, door niet te voorspellen partijen ontwikkeld worden. Maar hoe dan ook: de onmisbaarheid van technologie zal dan nog veel groter worden dan die nu al is.
Tweede zeepbel
Met de wijsheid achteraf weten nu dat we ook niet-technologische zaken vóóraf goed moeten regelen. Security en privacy natuurlijk, maar het gaat net zo goed om regel- en wetgeving. Zo niet, lopen we het risico dat we internet – of meer in zijn algemeenheid technologie – niet meer vertrouwen. Een niet ondenkbeeldig gevaar, gezien de discussie over de impact van technologie op onze banen.
Als ook ditmaal de voorspellingen uitkomen zal internet nog veel sterker dan nu mensen met elkaar verbinden. Maar nóg veel meer dan in de periode 1995-2015 zullen technologische én niet-technologische ontwikkelingen dan absoluut moeten samenvallen. En gezien het belang voor ons leven – voor de hele maatschappij – zou dat voor niemand een verrassing mogen zijn. En toch: een tweede tweede dotcom-zeepbel wordt al gevreesd.
Hans van Raaij
