“Jullie van IT leveren alleen maar technologie, jullie zouden mensen veel meer moeten begeleiden met het zich eigen maken van deze technologie.”
Zomaar een opmerking gemaakt tijdens een overleg over de potentiële voordelen van een bepaalde IT-dienst binnen een grote organisatie. Ik denk dat deze opmerking voor veel IT-afdelingen van toepassing is. Deze opmerking raakt de kern van wat elke IT-afdeling zou moeten doen: gebruikers ondersteunen bij het ontwikkelen van vaardigheden bij de inzet van IT.
De essentie van de opmerking is tamelijk eenvoudig te verklaren met een theorie van Jaap Boonstra. Boonstra onderscheidt voor het doorvoeren van organisatieverandering twee stromingen: geplande verandering en organisatieontwikkeling. Geplande verandering gaat uit van het scheppen van economische meerwaarde via formele structuren en systemen. Organisatieontwikkeling integreert de belangen en behoeften van individuen met de collectieve belangen van de organisatie. Samengevat: bij geplande verandering staat het systeem (techno) centraal, bij organisatieontwikkeling de mens (socio). Hoewel binnen veel IT-afdelingen het inzicht groeit dat alleen focus op de technologie onvoldoende is, is het werken volgens de principes van geplande verandering nog steeds erg dominant.
Het uitgangspunt is simpel. IT-investeringen zijn alleen maar terug te verdienen wanneer IT-oplossingen op de juiste wijze worden toegepast door management en medewerkers (gebruikers van IT). Wanneer gebruikers hiermee worstelen omdat toepassingsvaardigheden ontbreken, dan komt van het terugverdienen niet veel terecht. Dat deze problematiek nog steeds aan de orde is blijkt uit onderzoek.
De digitale revolutie is pas begonnen en technologie zal in toenemende mate ook gedrag van mensen en het functioneren van organisaties beïnvloeden. Digitale media hebben een grote impact op de manier hoe individuen structuur geven aan tijdelijke werkverbanden binnen en buiten de eigen organisatie. Digitale media creëren de mogelijkheid om asynchroon samen te werken, zonder fysiek samen te zijn. Dit wordt ook wel virtual offline collaboration genoemd. Digitale media bieden de mogelijkheid om tijd, werk en privéleven anders te organiseren en structureren.
“Mensen hebben moeite met het wegvallen van vaste kaders en structuren. Ze worstelen met het vervagen van grenzen tussen werk en privé. Jullie van IT zouden je veel meer bezig moeten houden met de impact van IT en wat IT met mensen doet.”
Dit was een volgende opmerking tijdens het overleg waar in de eerste alinea naar wordt verwezen. Een opmerking waarin de nodige zorgen zitten opgesloten.
Het ontwikkelen van gebruiksvaardigheden vanuit de technologische impact is iets dat veel IT-afdelingen (nog) niet als onderdeel zien van hun takenpakket. Trainingen zijn veelal een sluitpost en worden met een paar uur of een halve dag training afgedaan. Anders wordt het project veel te duur is de overtuiging. Dit is kortzichtig denken met de wetenschap dat volgens Gartner gemiddeld slechts 8% van de totale ontwikkel- en beheerkosten van een IT-oplossing tijdens de projectfase wordt gemaakt. Gebruikers laten worstelen met de impact van IT is geen optie, dat is schadelijk voor het terugverdienen van de IT-investering en mogelijk – dat is nog erger – schadelijk voor gezondheid en welzijn van management en medewerkers (gebruikers van IT).
De compatibiliteit van het samenspel tussen technologie, organisatie en personen lijkt een (groot) issue te zijn anno 2012/2013. IT wordt hierbij steeds meer een integraal onderdeel van organisatieontwikkeling. Dit is blijkbaar nog voor veel organisaties een worsteling en hier hebben IT-afdelingen flinke stappen te maken om hun techno-imago om te zetten in een techno-socio imago…
Leon Dohmen, dohmen@logica.com
Leon,
Ik wilde reageren op je aansprekende artikel. Mijn reactie liep echter wat uit de hand. Zie evt. http://www.emovere.nl/index.php?doc=205
Dag Jan,
Ik ben iets behoudender dan jij omdat ik vind dat IT eerst het collectief belang van een organisatie dient en dan het individueel belang van de gebruiker. Binnen deze randvoorwaarde/prioriteitstelling dienen IT-afdelingen dan te vermijden dat ze in de door jou zo genoemde techno-val tuimelen.
Vriendelijke groet,
Leon
Leon,
Ik heb eigenlijk niet het idee dat het zoveel te maken heeft met jouw al-of-niet behoudend(er) zijn. Als ik het goed zie, is jouw benadering volop een techno-benadering (vanuit informatica)… en is mijn benadering een volop socio benadering (vanuit informatiekunde).
Naar mijn idee is jouw reactie een techno reactie op mijn eerdere socio reactie. Het lijkt er daarbij op dat je van mening bent dat socio haar plekje binnen techno moet zien te verwerven. En dat is nou net de techno-val waarvoor ik in mijn reactie waarschuw.
Dag Jan,
Dus omdat ik een informatica achtergrond heb denk je ik dat vanuit een techno-benadering acteer. Dat zie je niet goed, Jan 🙂
Qua vermijden van de techno-val zitten we op één lijn en ben ik ook voor een socio-benadering. Alleen dient deze socio-benadering afgestemd te zijn op het (collectief) belang van een organisatie. Zo wordt gebruik van IT-uitrusing soms bemoeilijkt (of beperkt) omdat een organisatie een bepaald beveiligingsbeleid heeft. Dat vermindert het gebruikscomfort, maar is een bewuste keuze in het belang van de organisatie. Zo wil je ook niet dat bij het plaatsen van bestelorders elk individu zijn eigen bestelproces, betaalproces en zijn eigen IT-systeem gebruikt. Ook hier zijn organisatieregels die bepalen hoe individuen dienen te bestellen en hoe ze het IT-systeem hierbij dienen te gebruiken.
Samengevat: zoveel mogelijk socio-benadering, maar binnen de collectieve kaders van de organisatie.
Vriendelijke groet,
Leon
Leon,
Wat je achtergrond is weet ik niet.
Wel ben ik van mening dat we “Qua vermijden van de techno-val” níet op één lijn zitten! Zie evt. “De Weg uit Techno-val” op Informatiekundig Bekeken: http://www.informatiekundigbekeken.blogspot.nl/2013/01/de-weg-uit-techno-val.html).