Lean softwareontwikkeling: schrap wat overbodig is

Iedereen in een organisatie moet zich op elk moment afvragen waarom dingen worden gedaan zoals ze worden gedaan en of ze wel waarde toevoegen aan het uiteindelijke product. Dat is in één zin het managementprincipe van Lean Thinking, kortweg Lean, dat in de jaren tachtig is geïntroduceerd bij Toyota en sindsdien veel navolging kreeg.

Hoewel deze methodiek in eerste instantie is ontstaan om processen op de fabrieksvloer te verbeteren, is Lean ook uitermate geschikt om de ontwikkeling en het beheer van software te verbeteren. In een tijd waarin ontwikkelaars onder druk staan om productiever te werken en ‘meer te doen met minder’, is Lean een goed middel om handelingen die eigenlijk niks toevoegen aan het eindproduct, weg te snijden.

Door zoveel mogelijk verspilling (‘waste’) uit processen te halen kan de productiviteit enorm toenemen, soms wel met een factor tien. Zo zijn er vaak mogelijkheden voor verbetering, bijvoorbeeld door ‘just enough’ te produceren, wachttijden tussen processtappen te reduceren en overbodige stappen te schrappen. En natuurlijk door fouten in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen en op te lossen.

De ervaring leert dat het toepassen van Lean in softwareontwikkeling in drie fases verloopt.

1. Definieer je rituelen
Hoe krijg je nu inzichtelijk welke overbodige stappen kunnen worden geschrapt en welke fouten uit het ontwikkelproces kunnen worden gehaald? Dat begint met het praten met mensen op de werkvloer. Door de belangrijkste processen in kaart te brengen komen de ‘rituelen’ boven water: handelingen die geen waarde aan het eindproduct toevoegen, maar wel tijd en geld kosten. Dat iets al lang op een bepaalde manier wordt gedaan, is voor Lean geen reden het zo te blijven doen.

2. Verbeter productiviteit
Na het opsporen van fouten en overbodige processen, kun je als organisatie gaan werken aan de productiviteitsstijging. Deze stijging kun je realiseren door de verbeterpunten uit de eerste fase in de praktijk te brengen, maar wel in onderlinge samenhang: de mensen, processen en tools kunnen niet los van elkaar worden gezien.

3. Lean zijn, Lean blijven
De derde en laatste fase is misschien nog wel belangrijker: het Lean hóuden van je softwareontwikkeling. Als het proces op een bepaald moment optimaal is en geen ‘waste’ meer te zien is, wil dat niet zeggen dat de organisatie achterover kan leunen. Er kan elk moment weer nieuwe ‘waste’ het proces binnensluipen, bijvoorbeeld omdat de marktsituatie is gewijzigd. Of omdat de organisatie zich in een andere fase bevindt. Als de omstandigheden veranderen, kan het best zo zijn dat het bestaande proces daar niet meer op aansluit.

Lean moet dus een structurele manier van denken zijn die de gehele organisatie beïnvloedt, niet een eenmalige exercitie.

Dennis Joosten, business unit manager bij Info Support