Hoeveel informatie zullen we momenteel digitaal opnemen? Alles toch? Zowel privé als op het werk gebruiken we zo onderhand alleen nog maar pc’s tablets en smartphones. Maar ook steeds meer scholen stappen over op iPads voor het onderwijs, met als extreem voorbeeld de ‘iPad-scholen’, waar hele leerproces gedigitaliseerd is. Het kan niet missen dat dit een enorme impact heeft. Maar met de zegeningen die het achter ons laten van schoolboek en schrift met zich meebrengt blijft er iets knagen. Leren heeft ook een ‘fysieke’ dimensie en ik ben er van overtuigd dat die niet verloren moet gaan.
Door de voortdenderende digitalisering van het onderwijs worden niet alleen de zegeningen duidelijk, maar ook de nadelen van die ontwikkeling. Neem dit voorbeeld. Medio vorig jaar is onderzoek gedaan naar eventuele verschillen in leesgedrag tussen mensen die een e-book lezen en mensen die van papier lezen. En dan blijkt toch dat lezers die een boek lezen op een e-reader minder onthouden van de plot dan lezers die hetzelfde verhaal op papier lezen. In het nieuwsbericht hierover wordt gespeculeerd over de oorzaak van dit verschijnsel.
De reden zou kunnen zijn dat een boek ‘fysieke feedback’ aan de lezer geeft, bijvoorbeeld over hoever de lezer al in het boek gevorderd is. Een andere interessante mogelijkheid is dat lezers dankzij dit soort feedback zich beter op het verhaal – de ‘content’ dus – kunnen concentreren. Een ander onderzoek in Noorwegen laat zien dat studenten die tekst op papier lezen beter begrijpen wat zij lezen, vergeleken met studenten die dezelfde tekst op een scherm (pdf) lezen. Tja, dan kun je wel een fysieke tablet in handen hebben, maar die geeft toch echt niet de benodigde feedback. Maar wie weet wordt daar in een of andere Apple-lab aan gewerkt. Intussen moeten we met het verschijnsel leren omgaan.
De voordelen van de digitalisering van onze informatie voorziening hoef ik hier niet uit de doeken te doen, u leest dit per slot van rekening op een scherm. Maar er zijn fysieke aspecten die van invloed op wat we uit die digitale informatiestroom duurzaam kunnen opnemen. Ondanks dat me nu duidelijk is geworden dat ik meer zal onthouden als ik alles ga lezen op papier, moet ik daar niet aan denken. Waar laat ik al dat papier? Alleen het idee al!
Dat digitalisering niet alleenzaligmakend is, ervaar ik zelf ook. Ik ben net terug van Cisco Live, het jaarlijkse evenement waarop we klanten en partners uit heel Europa uitgebreid informatie geven over onze strategie en onze technologie. Een gigantische informatiestroom! Wat ik bijzonder vind is dat dat ik me een paar dagen lang helemaal kan concentreren op informatie die ook ‘in person’ wordt overgebracht. Door sprekers, door collega’s, noem maar op. Ik ben er van overtuigd dat ik dankzij deze fysieke onderdompeling in informatie veel meer opsteek dan op welke andere digitale manier dan ooit. Het kost alleen wel erg veel tijd en ik moest er voor naar Milaan.
Nu, eenmaal weer thuis, is mijn informatievoorziening weer helemaal digitaal. Dat is natuurlijk veel handiger, goedkoper en de tijdwinst is enorm. En veel vluchtiger, zeg ik nu de ervaringen in Milaan nog vers zijn. Het lijkt mij daarom een uitstekend idee om oog te blijven houden voor de fysieke aspecten rondom onze informatieoverdracht. Ik hoop in elk geval dat er bij de lezers wat zal blijven hangen van mijn verhaal…
Michel Schaalje (1970), Technisch Directeur Cisco Nederland