Vorig jaar vierden we de 50e verjaardag van de Wet van Moore. De toename in de rekenkracht van computerchips en de ongekende IT-innovaties van de afgelopen decennia, zijn grotendeels te danken aan het feit dat Intel zich continu blijft inspannen om invulling te geven aan deze observatie van Gordon Moore. Maar technologie maakt niet alleen steeds meer mogelijk, die nieuwe mogelijkheden worden ook steeds sneller realiteit. En dat is een belangrijk verschil met vroegere technologische ontwikkelingen, zoals de industriële revolutie van de 18e eeuw of de technische revolutie van de 19e eeuw, waar decennia overheen gingen. Nu zijn innovaties binnen enkele jaren breed geaccepteerd. Denk aan cloud computing, mobiel internet of de smartphone.
Bij de opkomst van nieuwe technologie wijzen de voorstanders vooral op efficiency-, kwaliteits- en tijdswinsten. Maar er zijn vaak ook negatieve sentimenten. Denk bijvoorbeeld aan de invoering van de eerste computers bij bedrijven, in de jaren ’80. Toen al werd groepen dat er veel banen verloren zouden gaan. In werkelijkheid zijn er sindsdien (mede) door computertechnologie juist veel banen bij gekomen en is de welvaart enorm gegroeid. Technologie levert tegenstrijdige emoties en verwachtingen op. Ook nu weer, zo blijkt uit de resultaten van een onderzoek dat Intel vorig jaar heeft gehouden: twee derde van de Nederlanders verwacht niet dat zijn of haar baan binnen 10 jaar zal worden overgenomen door een robot, maar een nagenoeg gelijk percentage verwacht dat door de inzet van digitale technologie uiteindelijk meer banen verloren zullen gaan dan erbij komen.
Naast vragen rond de impact van technologie op de werkgelegenheid, wijst het onderzoek ook uit dat we ons meer zorgen maken over zaken zoals privacy en cybercriminaliteit. En opnieuw is er een tegenstelling: 60% van de Nederlanders is van mening dat technologie de wereld beter heeft gemaakt, maar bijna evenveel respondenten is bezorgd over de rol die digitale technologie in de toekomst zal spelen.
Welke kant gaat het op met technologie?
Het lijkt er dan ook op dat we op een kantelpunt zijn aangeland voor wat betreft de vraag welke kant het opgaat met technologie. Daarbij moeten we wel bedenken dat de technologie niet meer is dan een enabler. Het zijn wij zelf – bedrijven, overheden, de IT-industrie en ook de burgers – die uiteindelijk de verantwoordelijkheid dragen over hoe technologie wordt ingezet. En we moeten bewuster omgaan met de keuzes die daarbij horen. Brengt technologie ons verder of gaat het ons overbodig maken? Hoe voorkomen we dat de ontwikkelingen met ons weglopen?
We moeten zelf kunnen bepalen welke kant het op gaat met de inzet van technologie. Dan is het echter wel nodig dat we ons veel beter bewust worden van de enorme impact die technologie kan hebben, zodat we die keuzes ook op basis van juiste argumenten kunnen maken. En daarbij gaat het om veel meer dan robots alleen, het betreft in feite de brede inzet van informatietechnologie.
Alleen als alle betrokken partijen die verantwoordelijkheid nemen en zelf goed afgewogen keuzes maken, kunnen we blijven profiteren van wat technologie ons te bieden heeft, terwijl we wantrouwen en angst voor technologie vermijden. Dat lukt alleen als we veel meer de mens als uitgangspunt nemen. Dat zal niet altijd gemakkelijk zijn, maar als we daarin slagen, ben ik er van overtuigd dat technologie ons nog heel veel verder gaat brengen.
Anne Mieke Driessen
