De beginjaren van mijn professionele carrière, midden jaren ’80, stonden helemaal in het teken van videotex. Mijn eerst job was bij een nieuwsdienst, die via videotex nieuws verspreidde naar een 70-tal lokale radio’s. Van daar stapte ik over naar een tijdschrift (VTX&Com voor de nostalgici onder ons) dat mee zou surfen op de golf van videotex in België (en uiteindelijk met videotex kopje onder ging). Toen ik vorig jaar las dat zelfs France Télécom ophoudt met de ondersteuning van Minitel wist ik het zeker: ik word oud. Begin juli werd het Minitel-netwerk opgedoekt.
De Minitel was de meest succesrijke voorloper van het internet. De Franse PTT introduceerde het systeem in 1982, en op zijn hoogtepunt eind vorige eeuw had deze videotex-terminal in negen miljoen Franse gezinnen een vaste plek. De Minitel genereerde toen een omzet van net geen miljard euro, een omzet die netjes verdeeld werd tussen France Télécom en de dienstenleveranciers. Bijna de helft van de Fransen gebruikte toen de videotexterminal om online reizen te boeken, kleren te kopen (La Redoute en 3Suisses haalden 15% van hun omzet via de Minitel), aandelenprijzen op te vragen of simpelweg om telefoonnummers op te zoeken op ‘3611’. Want zo was de Minitel groot geworden in Frankrijk: de PTT gaf de gezinnen liever één keer een videotex-terminal dan ze ieder jaar een telefoonboek te bezorgen. Een voorloper van groene IT, dus.
Wijze lessen
Uit het verhaal van de Minitel kunnen vele wijze lessen getrokken worden. Eén: alles komt terug. De Minitel was een domme terminal die niets anders deed dan gegevens ophalen van een centrale server en die op een scherm tonen. Op die manier was videotex inderdaad een voorloper van internet en van cloud computing. Uiteraard is de technologie intussen geëvolueerd: grotere bandbreedte, grotere opslagcapaciteit, betere grafische mogelijkheden.
Tweede les: technologie is mooi, maar stelt op zich niets voor. Iedere gebruiker was verrukt met voor die tijd hoge datasnelheden als 1200 bit/s (downlink) en 75 bit/s (uplink), maar wat had je aan die snelheid als er niets te bekijken viel. In België en Nederland is videotex nooit een succes geworden, omdat er nauwelijks diensten waren waar de consument iets aan had. Videotex in België was grotendeels een verhaal van B2B-communicatie over beurskoersen of vrachtvervoer, en de financiering van auto’s. Er was nooit een voldoende kritische massa aan videotexterminals om bij ons grootschalig diensten aan te bieden. De ‘consumerization’ van IT is dan ook iets van de laatste jaren.
Derde les: het ene succes kan het andere in de weg staan. De Fransen waren (en zijn) zo verknocht aan hun Minitel dat internet bij hen veel trager doorbrak dan in andere landen. De wet van de remmende voorsprong deed daar zijn werk. De Minitel had zo’n ruim aanbod aan diensten (tot en met pornosites) dat internet harder zijn best moest doen om zich te laten gelden.
Vierde les: de rol van de overheid kan van belang zijn om een technologie te laten doorbreken. Frankrijk is het enige land waar videotex echt groot werd en het ook 30 jaar uitzong, omdat een overheidsdienst de Minitels gewoon gratis uitdeelde. Onze overheden hebben videotex nooit gestimuleerd, maar anderzijds wel veel sneller en massaler geïnvesteerd in breedbandnetwerken, waardoor het pad naar internet sneller geëffend werd.
“Minitel sterft een natuurlijke dood,” zei een woordvoerder van France Télécom, dat per 1 juli zijn videotexnetwerk stillegde. De Franse recyclageparken krijgen straks ruim een half miljoen dode Minitels te verwerken…
José Delameilleure, directeur van het IT Marketing & Communications departement van Across Technology
