Toen ik een kleine zes jaar geleden bij één van ’s lands grootbanken werkte aan mijn eerste SEPA project kon ik niet bevroeden dat ik daar anno 2012 nog eens een blog over zou gaan schrijven. Het betrof weliswaar vanuit IT optiek het prille begin van wat voluit de Single Euro Payments Area heet, maar het beeld dat door de zogenaamde European Payment Council (EPC) werd geschetst was dat begin 2011 het grote gros van de nationale Europese betaalproducten zou zijn gemigreerd naar SEPA.
Eerst zal ik de achtergrond schetsen. Om het economische verkeer binnen de EU goedkoper, efficiënter en laagdrempeliger te maken werd door Brussel in het begin van de eeuw voorgeschreven, dat er uniforme girale producten moesten worden ontwikkeld, ter vervanging van de nationale producten. Dit was natuurlijk een logisch vervolg op de invoering van één uniforme valuta in 2002. De bankwereld heeft – verenigd in de EPC – de handschoen opgepakt en de SEPA Credit Transfer (kortweg SCT – de ‘Europese overschrijving’) en de SEPA Direct Debit (SDD core en SDD B2B – de ‘Europese incasso’) geïntroduceerd. Daarnaast is er ook voor de markt van betaalkaarten één Europese standaard ontwikkeld, het zogenaamde SEPA Cards Framework (SCF). Ook hier geldt dat nationale producten worden vervangen door producten die aan de nieuwe Europese normen voldoen dan wel daartoe aangepast worden. Het gebied SEPA beslaat overigens niet alleen de Eurolanden, maar ook de andere EU-landen en nog een handvol staten buiten de EU. De niet-Eurolanden gebruiken SEPA producten uiteraard alleen voor grensoverschrijdende transacties.
De SCT en de beide SDD varianten worden inmiddels door de duizenden betrokken financiële dienstverleners (naast banken zijn er ook payment processors zoals Equens) ondersteund, dat wil zeggen dat alle interbancaire CT en DD verkeer aan de SEPA standaarden voldoet in vorm van ISO 20022 XML berichten. Natuurlijk hebben deze dienstverleners ook gebruikers in de vorm van bedrijven, instellingen en particulieren. Bedrijven en instellingen zijn nog druk doende hun financiële systemen aan te passen zodat hun bulkbetalingen en -incasso’s voldoen aan de SEPA standaarden. Een en ander houdt in dat financiële dienstverleners al enkele jaren zowel nationale als Europese incasso’s en overschrijvingen moeten verwerken. Deze situatie eindigt op 1 februari 2014, dan zullen de nationale producten zijn uitgefaseerd.
Voor partijen als Salves zijn natuurlijk vooral de Nederlandse ontwikkelingen relevant. Als de plannen uit het Nationaal SEPA-migratieplan navolging krijgen zullen de grootzakelijke SCT en SDD gebruikers medio 2013 hun systemen gereed hebben. Kleinere partijen hebben nog tot 1 februari 2014 de tijd om over te stappen. In het algemeen zullen vooral de grootzakelijke partijen IT-dienstverleners consulteren om hun systemen te converteren (denk dan vooral aan de conversie van rekeningnummer naar IBAN1), de kleinere partijen werken veelal met maatwerkpakketten, waarbij de leverancier verantwoordelijk is voor de overstap naar SEPA. Er is momenteel dan ook nog veel vraag vanuit grote bedrijven en instanties naar software- en testconsultants met SEPA kennis.
Hoewel de Nederlandse banken en processors applicatietechnisch gezien al enkele jaren gereed zijn, zullen hier ook ongetwijfeld nog uitdagingen liggen om de infrastructuur op orde te hebben voor de enorme te verwachten toename van SEPA betalingsverkeer. Om een idee te geven: in 2011 verwerkte Equens ruim 300 miljoen SEPA transacties, terwijl de totale omvang van het girale verkeer via Equens (straks voornamelijke via SEPA) jaarlijks ca. 10 miljard transacties beslaat. Wellicht liggen hier vanuit testconsultancy oogpunt nog uitdagingen in de vorm van performance, load en stresstesten.
Is ‘giraal’ SEPA dan in februari 2014 klaar? Nog niet helemaal. Tot 1 februari 2016 wordt een aantal uitzonderingen op de SEPA regels toegestaan, mits de betreffende lidstaat dit meldt bij de Europese Commissie vóór 1 februari 2013. Zo mogen banken de conversie van de nationale rekeningnummers naar IBANs als service nog blijven aanbieden. Ook mogen banken en processors bulkbestanden die niet aan ISO 20022 voldoen nog blijven verwerken. Beide overgangsmaatregelen zullen in Nederland vermoedelijk niet aan de orde zijn. Een uitzondering op de regels die in Nederland en andere landen wel aan de orde zal zijn is dat banken tot 1 februari 2016 nog van gebruikers mogen verlangen, dat bij grensoverschrijdende transacties de BIC2 van de tegenrekening opgegeven wordt (naast het IBAN). Daarnaast zal Nederland ook nog moeten vaststellen vóór 1 februari 2013 of er dispensatie nodig is voor nicheproducten als de acceptgiro, zodat ook hier nog extra tijd is om ze aan te passen voor SEPA.
Wat betreft de betaalkaartenmarkt zijn de meeste stappen wel gezet. Banken en aanbieders van betaalautomaten en betaalproducten hebben hun systemen aangepast, zodat het grote gros van de consumenten met zijn pas kan betalen, ongeacht in welk SEPA-land men zich bevindt. Kijken we weer naar de Nederlandse situatie dan zien we dat ‘het nieuwe pinnen’ al aardig is ingeburgerd. Dit heeft alles met SEPA te maken: het SCF vereist dat betaalpassen (zo ook credit cards) gebruik maken van de ook buiten Europa bekende EMV chip standaard. Daarnaast is er einde gekomen aan de voorheen noodzakelijke ‘co-branding’, waarbij naast het nationale product (bijvoorbeeld PIN3) een internationaal bruikbaar product (bijvoorbeeld Maestro) op één betaalkaart werd aangeboden.
Concluderend kan gesteld worden dat er vooral op korte termijn nog interessante bouw- en testklussen liggen te wachten bij de groot zakelijke gebruikers inzake de conversie naar IBAN. Op de langere termijn is vanuit de bankwereld wellicht nog vraag naar expertise inzake het bij zoeken van de BIC bij een opgegeven IBAN en het SEPA-proof maken van niche producten. Mogelijk bieden tenslotte performance technische uitdagingen bij de financiële dienstverleners nog kansen.
1 International Bank Account Number
2 Bank Identifier Code
3 Hoewel PIN werd aangepast aan de SCF eisen bleek dit product niet te kunnen concurreren met grote buitenlandse merken waardoor aanbieder Currence PIN heeft uitgefaseerd.
Raymond Lousberg, testconsultant bij Salves
