‘Nederland moet alles in het werk stellen om meer technologiebedrijven aan te trekken om concurrerend te blijven’, zo waarschuwen onderzoekers van KPMG. Ze worden op hun wenken bediend. Google gaat een nieuw Europees datacentrum bouwen in de Eemshaven, in Groningen. Op meer dan veertig voetbalvelden groot worden tienduizenden servers geïnstalleerd. Totale investering: 600 miljoen euro. Groeit Eemshaven uit tot het Nederlandse Silicon Valley?
Silicon Valley deed er 50 jaar over om uit te groeien van een slaperig tuinbouwgebied tot dé wereldwijde hotspot van technologische innovatie, zo signaleert journalist Eva de Valk in haar boek. Silicon Valley is volgens haar ‘een goed geoliede machine’.
Toch is het niet allemaal goud wat er blinkt in Silicon Valley. Veelbelovende bedrijven gaan failliet en overnames zijn er schering en inslag. Zo consolideerde ook de markt voor Hard Disk Drives (HDD’s) de afgelopen twintig jaar. Uiteindelijk bleven er maar drie fabrikanten van harde schijven over: Seagate, Western Digital en Toshiba. Wist u trouwens dat het Japanse Toshiba de uitvinder is van de NAND flash-opslag die oorspronkelijk werd toegepast in USB-sticks en digitale camera’s? Innovatie komt dus niet louter uit Silicon Valley.
Solid State Drives (SSD’s) is “gewoon” flashtechnologie, maar dan in een andere “form factor”. SSD’s treffen we tegenwoordig aan in desktops, laptops, mobiele apparaten en soms in servers. De productie van computerchips is kapitaalintensief. Het bouwen van SSD’s daarentegen is een stuk eenvoudiger. Een controller, een chip, een connector en wat firmware en je hebt een prototype. Dit verklaart wellicht waarom er maar zes wereldwijde fabrikanten van chips zijn (Samsung, Toshiba, Intel, SanDisk, Hynix en Micron), terwijl er meer dan 200 fabrikanten van SSD’s bestaan. De start-ups uit Silicon Valley die de financieringsrondes A, B en C overleven, komen uiteindelijk terecht in een van de magische kwadranten van Gartner. Zo verscheen onlangs het eerste Magic Quadrant for Solid-State Arrays. Het zal u niet verbazen, bedrijven uit Silicon Valley zijn oververtegenwoordigd.
SSD’s hebben een veel grotere opslagcapaciteit dan andere typen flash storage en de kosten per gigabyte dalen snel. Maar hoe kwetsbaar is SSD-technologie eigenlijk? SSD’s zijn niet veiliger dan HDD’s. Data recovery van SSD’s is meestal een stuk complexer. Daarbij is de levensduur van een Solid State Drive afhankelijk van het aantal schrijfbewegingen dat wordt gemaakt. Hoe vaker data wordt weggeschreven, hoe minder lang de schijf meegaat. Desondanks kunnen sommige SSD’s wel één petabyte aan gegevens wegschrijven voordat ze er definitief de brui aan geven, zo bleek uit een SSD Endurance Experiment.
SSD’s hebben zo hun eigenaardigheden. Wat te denken van wear leveling, een techniek die zorgt voor een gelijkmatige slijtage van de geheugenchips? Of neem het TRIM-commando, waardoor alle ongebruikte blokken bij voorbaat worden gewist en direct worden vrijgegeven voor het opnieuw schrijven van data. Storagebeheerders hebben bij SSD al snel last van keuzestress. Moet ik kiezen voor SLC (Single Level Cell), MLC (Multi Level Cell), eMLC (Enterprise MLC) of TLC (Triple Level Cell)? Door het ontbreken van aanduidingen op de gebruikte chips of het moeilijk kunnen achterhalen van de gebruikte firmware, kan het terughalen van verloren data soms een nachtmerrie zijn, zelfs voor een ervaren datarecoveryspecialist.
Een gemiddeld dataherstelproject van een versleutelde harde schijf kan bij gebruik van traditionele oplossingen wel vijf dagen duren. Door gebruik te maken van decryption on the fly kan deze hersteltijd fors worden teruggebracht tot enkele uren. Dit kan door alleen delen van de harde schijf aan te pakken die daadwerkelijk zijn gebruikt. Tegelijkertijd wordt het decoderingsproces geautomatiseerd.
Data recovery van SSD’s, dat is andere koek. De meest voorkomende oorzaken van dataverlies met SSD’s zijn: fysieke beschadiging, stroomonderbreking of piekbelastingen, waardoor schade aan de elektronica en of data-corruptie ontstaat. Uitval van de controller chip, schade aan de flash chips of aan de connectoren kunnen eveneens roet in het eten gooien.
Het gebrek aan standaarden, proprietary tools, onleesbare algoritmes en de toegepaste encryptietechnologie plaatsen systeembeheerders bij data recovery van SSD’s voor extra uitdagingen. Grotere bestanden worden op een SSD automatisch over meerdere blokken verdeeld en komen dus ook op verschillende geheugenchips terecht. Deze RAID-achtige manier waarop gegevens op een SSD worden bewaard, maakt data recovery niet alleen complex en tijdrovend, maar gemiddeld ook twee keer zo duur. Elk hersteltraject met SSD’s is in feite een nieuwe researchopdracht.
Silicon Valley mag dan misschien ‘een goed geoliede machine’ zijn, onderzoekers van ABN Amro zijn ontluisterend nuchter als het gaat over de ambities van Eemshaven in Groningen. ‘Een kopie van Silicon Valley zullen we nooit worden en dat moeten we ook niet willen. Wie een Silicon Valley wil, kan er het beste gewoon naartoe gaan.’ Maar hardop fantaserend en met een vette knipoog, een super hightech data recovery lab in de buurt van Eemshaven? Dat is misschien zo’n gek idee nog niet. Als student wist ik ooit al: er gaat niets boven Groningen.
Jaap-Jan Visser is sinds mei 2008 country manager van Kroll Ontrack Nederland. In deze functie is hij verantwoordelijk voor alle activiteiten van Kroll Ontrack op de Nederlandse markt.
