Bij voetbal en nationale rampen heb je in Nederland al snel te maken met 16 miljoen experts. Iedereen voelt zich dan even bondscoach of minister-president. Naar aanleiding van de afschuwelijke crash van de Boeing 777 van Malaysia Airlines weet iedereen haarfijn te vertellen wat er met de vermoedelijke daders moet gebeuren. Beroepsmatig kijk ik met een andere bril naar dergelijke rampen. Is alle data wel veiliggesteld?
Na ontvangst van de Flight Data Recorder en de Cockpit Voice Recorder (de zogenoemde zwarte dozen) in Kiev heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid de Engelse collega’s verzocht de vluchtgegevens van beide recorders uit te lezen. De FDR bevat alle vluchtgegevens, zoals snelheid, hoogte en de stand van de vleugels. De CVR neemt alle gesprekken en andere geluiden in de cockpit op. Er kan voor ongeveer 25 uur aan informatie worden opgeslagen. De Cockpit Voice Recorder was beschadigd, maar het deel dat de data bevat was intact. Geluk bij een ongeluk. Er is bovendien geen bewijs gevonden dat er met de zwarte dozen is gemanipuleerd.
In een tijd waarin communicatie via de satelliet geen rocket science meer is en iedereen de mond vol heeft van cloud computing, lijkt een roestvrij stalen zwarte doos hopeloos ouderwets. Waarom worden vluchtgegevens niet realtime verstuurd en opgeslagen in de cloud?, zo vraagt menigeen zich opeens af. “De zwarte doos is technisch gezien gewoon goed en de goedkoopste oplossing”, zo betoogt Con Kranenburg, wetenschappelijk onderzoeker bij het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium en ik ben het daar mee eens. Als we alle vluchtgegevens van ieder vliegtuig per satelliet gaan versturen, is dat uiterst kostbaar.
Verschrompelde harde schijf
Het meest spraakmakende voorbeeld van data recovery is ongetwijfeld de in 2003 tragisch verongelukte Space Shuttle Columbia. Hoewel de harde schijf er uit zag als een zielig, verschrompeld hoopje metaal hebben datarecoveryspecialisten uiteindelijk 99 procent van de data die was opgeslagen op de 400 MB tellende harde schijf van Seagate weten terug te halen. Een huzarenstukje.
Dichter bij huis onderzoekt het Nederlands Forensisch Instituut momenteel de gevonden mobieltjes en de digitale camera’s van de twee Nederlandse studentes die in Panama op tragische wijze omkwamen. Wat kunnen deze apparaten vertellen over de laatste weken, de laatste uren van het tweetal? Cruciaal in dit horrorverhaal is de vraag of de GPS op de mobieltjes was geactiveerd. Waterschade hoeft niet per definitie desastreus te zijn. Ook dan kan nog met het nodige precisiewerk in cleanrooms data van de apparaten vaak worden teruggehaald. Inmiddels is gebleken dat na de verdwijning nog is geprobeerd te bellen met de telefoons van de vrouwen. Bovendien zijn er nog foto’s gemaakt met de digitale camera’s.
Bovengenoemde spectaculaire voorbeelden halen de pers. Data recovery in het dagelijkse leven valt meestal in de categorie “klein leed”, maar ook hier zijn meerdere specialisten soms dagenlang bezig om data die verloren lijkt terug te halen. De klant is dolblij als blijkt dat zijn digitale baby-, trouw- of vakantiefoto’s na een crash van de laptop “opeens” weer zichtbaar zijn.
In het bedrijfsleven daarentegen is dataverlies al gauw een ramp. Defecte harde schijven zijn nog steeds de hoofdoorzaak voor gegevensverlies, zo blijkt uit een wereldwijd onderzoek. Maar liefst 72 procent van de respondenten wereldwijd geeft aan dat de meeste recente incidenten waarbij gegevensverlies optrad, veroorzaakt is door een crash van de harde schijf van de desktop of laptop computer, gevolgd door Solid State Drives (15 procent) en het falen van RAID of virtuele opslagdiensten (13 procent). SSD’s, die massaal worden toegepast in mobiele telefoons, tablets en servers, hebben weliswaar geen bewegende onderdelen, maar kunnen dus wel degelijk crashen. Door voortschrijdende virtualisatie is het per abuis wissen van virtuele drives of hele LUN’s een fluitje van een cent. Virtuele machines, snapshots en metadata, ze kunnen allemaal corrupt raken. Naast falende hard- en software, virussen en natuurrampen maken mensen fouten die tot dataverlies kunnen leiden. Meestal per ongeluk formatteren ze schijven of overschrijven en verwijderen ze bestanden. Hoe dan ook, de financiële impact van dataverlies kan enorm zijn.
Welke bedrijfs- of overheidsdienst kan het zich permitteren om dagenlang uit de lucht te zijn omdat het Storage Area Network (SAN) onbereikbaar is? Elke manager zou zich af moeten vragen wat een uur downtime voor zijn business en imago betekent. Bedrijven die ooit zijn geconfronteerd met een langere periode van downtime in combinatie met dataverlies komen er nooit meer helemaal bovenop. De helft van die getroffen ondernemingen gaat zelfs binnen vijf jaar failliet, zo blijkt uit statistieken.
Downtime kost het Amerikaanse bedrijfsleven in totaal jaarlijks zo’n 26,5 miljard dollar, zo schatten onderzoekers. In Nederland zijn het niet alleen de grote banken (denk aan de recente uitval bij Rabobank), de kabelaars, maar ook giganten als Facebook en WhatsApp die kampen met downtime. Zij zijn dominant aanwezig in de Outage top tien. Hoewel het bijna nooit gaat om een zaak van leven of dood, is de ergernis groot en kunnen de emoties ook hier hoog oplopen.
Jaap-Jan Visser is sinds mei 2008 country manager van Kroll Ontrack Nederland. In deze functie is hij verantwoordelijk voor alle activiteiten van Kroll Ontrack op de Nederlandse markt.
