Wel vaker wordt de vergelijking getrokken tussen bouwprojecten en ICT-projecten. Dat gaat vaak in termen van ontwerp, architectuur en bouwspecificaties. Onlangs kwam er een nieuwe analogie bij, zij het een wat minder positieve. Na de bouwfraude waarbij opdrachten die openbaar aanbesteed moesten worden, in werkelijkheid onderling werden verdeeld en ambtenaren werden gefêteerd of regelrecht omgekocht, blijkt dat er soortgelijke praktijken plaatsvinden in de ICT-branche. Het tv-programma Zembla bracht aan het licht dat ICT-dienstverlener Ordina fraudeerde met aanbestedingen bij de overheid. Ik ben benieuwd of er de komende maanden nog meer boven tafel komt en of dit slechts het topje van de ijsberg blijkt te zijn. Ook in andere opzichten lijkt de ICT-branche niet van de bouwwereld geleerd hebben. En dat terwijl er al sinds mensenheugenis wordt gebouwd…
Zo dateert de eerste Egyptische piramide van ruim 4.500 jaar geleden. Het diende als grafmonument voor een Egyptische farao. Farao’s en koningen na hem deden hetzelfde en lieten soortgelijke piramides bouwen. Deze bouwprojecten waren zeer grootschalig en uiterst complex. Aan de grootste piramides werd meer dan 23 jaar gewerkt, duizenden arbeiders waren bij de bouw betrokken en er werden wel meer dan 100.000 blokken steen per jaar gebruikt. Wat maakt dat dit soort projecten dan toch succesvol waren?*
Volgens mij zijn dat twee zaken. De eerste is dat er een sterke opdrachtgever was die zelfstandig beslissingen kon en durfde te nemen (de farao of de koning), met daarbij iemand die het project leidde en voor de hele uitvoering verantwoordelijk was (de bouwmeester). Het tweede is dat de Egyptenaren niet telkens het wiel opnieuw uitvonden bij de bouw van een piramide (ter info, het wiel is vierduizend jaar geleden uitgevonden in Mesopotamië). Ze maakten gebruik van bewezen technieken die ze over de tijd heen verder verfijnden. Ook hielden ze zich aan een plan dat voor hen al tot succes had geleid. Vandaar ook dat we ook alleen maar één vorm piramides kennen en niet ook ronde of vierkante.
In het meer recente verleden zien we echter dat het bij grote bouwprojecten regelmatig flink mis gaat. Met name bij infrastructurele projecten wordt gigantisch uit het roer gelopen als het gaat om tijd en budget. Ik noem maar de aanleg van het Suez-kanaal en dichter bij huis de HSL-lijn (4,3 miljard over de begroting van 3,5 miljard heen), de Betuwe-lijn (2,2 miljard over het budget van 2,5 miljard heen) en de Amsterdamse Noord/Zuid-lijn (nu al ruim 1 miljard boven de begroting en het einde is nog niet in zicht). Als één van de belangrijkste oorzaken hiervoor wordt genoemd het feit dat bestuurders zich vaak te passief opstellen. Bouwprojecten verlopen vaak procedureel wel goed, maar evenzo vaak ontbeert het aan een persoon die alle neuzen dezelfde kant op krijgt bij omvangrijke projecten.
Voor veel ICT-projecten geldt hetzelfde. Want daar is het vaak zo dat het qua techniek allemaal nog wel gaat, maar dat zo’n ICT-project ook allerlei culturele en organisatorische veranderingen in gang zet. Het is essentieel dat er iemand is die daar grip op houdt, de lijn bepaalt en daar sturing aan geeft. Echt een opdrachtgever dus zoals de oude farao’s en koningen duizenden jaren geleden al handelen. En dus ook een ICT-dienstverlener die als bouwmeester uit lang vervlogen tijden leiding en uitvoering geeft aan het project. Een tweede factor waarom veel ICT-projecten zo schrikbarend uit het roer lopen, is dat ICT’ers over het algemeen de neiging hebben om allerlei zaken opnieuw te ontwikkelen in plaats van gebruik te maken van reeds bestaande en bewezen componenten.
Wat deze twee aspecten betreft zouden we er als ICT-branche goed aan doen eens goed te kijken naar de bouwwereld, maar dus dan wel die van duizenden jaren geleden. Want je als koning voelen is één ding, ook echt als koning handelend en sturend optreden is een tweede…
Eric ten Harkel, COOLProfs
* Als we even puur naar het resultaat kijken en de manier waarop arbeiders werden behandeld buiten beschouwing laten.
