Home Architectuur Werken onder Architectuur

Werken onder Architectuur

267

Het Nederlands Architectuur Forum (NAF) bestaat 10 jaar en werkt  aan een jubileumproductie in de vorm van een boek ‘State-of-the-Art Architectuur 2012’ dat op het LAC 2012 gratis aan de deelnemers wordt verstrekt. De eindredactie is in handen van Daan Rijsenbrij en ondergetekende. Zowel de aanbodkant (de architecten) als de vraagkant (CIO’s) hebben bijdragen geleverd. Om een indruk te krijgen hoe architecten denken over hun vakgebied en wat ze zelf ervaren in werk, is in april een kwantitatieve enquête opgesteld met een aantal vragen.

Zie http://vianovaarchitectura.nl/page/onderzoek-enterprise-architectuur-na-2012 en http://naf.nl/nl/lustrum/

Een opvallende uitkomst in ons onderzoek was dat ”Werken onder Architectuur” nog steeds niet volwassen is. En dat na 30 jaar evolutie.
We hebben 30 jaar lang toch veel methodieken, raamwerken, aanpakken, volwassenheidsmodellen, hulpmiddelen, etc. aan ons voorbij zien trekken.
Maar blijkbaar is dat niet voldoende.
We hebben dit voorgelegd aan architecten in een ronde tafelsessie en aan 12 CIO’s die we geinterviewd hebben
Bijna iedereen herkende de uitkomst. We hebben echter veel verschillen in de oorzaken kunnen constateren.
We gaan in het NAF-Lustrumboek onze bevindingen opnemen en zullen op het LAC o.a. tijdens het CIO-panel daar verder op ingaan.
We zijn benieuwd wat jullie ervan vinden en hebben de volgende stellingen geformuleerd:

Werken onder Architectuur:

1. Is nog steeds niet volwassen
2. is weliswaar verbeterd, maar er moet nog veel gebeuren
3. is sterk verbeterd; er moet nog wat fijngeslepen worden
4. is volwassen

We zouden graag in deze Blog van jullie willen horen welke stelling het meest aanspreekt en waarom.
Ook zijn we benieuwd naar jullie visie voor de verdere verbetering van het vakgebied van de architect in de digitale wereld.

Frank Baldinger
Voorzitter NAF

19 REACTIES

  1. Beste Frank,

    Een mooie verzameling materiaal.

    Mijn ervaring is dat in de 30 jaar de vraagstukken die we onder architectuur proberen op te lossen nogal van karakter veranderd zijn.

    Zodoende zijn al je vijf stellingen van toepassing in een bepaalde werksituatie.

    Mooi vindt ik het initiatief bij het NGI te komen tot een synthese tussen de modernere aanpakken voor organisatie ontwikkelingen en werken onder architectuur. Het vakgebied wat er dan bij komt biedt methodisch een brede waaier. Inspiratie voor de vraagstukken waar we nu nog niet volwassen zijn.

    Groet,

    Saco

  2. Het werken onder architectuur heeft vele hulpmiddelen gekregen door de jaren heen. Mijn visie is dan ook dat momenteel de tools en raamwerken momenteel volwassen zijn echter dat wij als architecten er in veel situaties nog onvoldoende in slagen onze visie uit te dragen en over te brengen waarom zaken op een bepaalde manier zijn bedacht en hoe de mensen die er mee moeten werken er van profiteren en het hen houvast biedt in hun werk.

  3. Beste Frank,

    Mij spreekt stelling 2 het meest aan.
    Twee redenen:
    1. Architectuurbenaderingen zijn vooral functionele benaderingen. Deze zijn vooral geschikt om de operatie binnen de bestaande organisatie zo efficient mogelijk uit te voeren (running the mill). Omdat overal de klant steeds meer centraal staat en dus alle producten en diensten steeds meer maatwerk worden, moet de organisatie steeds vaker veranderen. Architectuurbenaderingen moeten daarom in eerste instantie constructionele benaderingen zijn, waarmee organisaties bewust ontworpen worden (changing the mill). Deze organisatieontwerpen zijn een blauwdruk, waaraan elke functionele organisatie getoetst moet worden. Alleen zo kunnen organisaties ontstaan die ontworpen zijn voor de productie die zij moeten leveren en voor de cultuur en waarden waarvoor zij willen staan naar hun stakeholders (klanten, medewerkers, eigenaren, omgeving)

    2. Werken onder architectuur is nog te veel iets van de ICT.

  4. Om te zeggen dat het volwassen is, is misschien nogal pretentieus. In vele vakgebieden die honderden jaren oud zijn, wordt nog altijd intensief onderzoek gepleegd. Ik mag ook hopen dat het zich blijft ontwikkelen. Track 7b over ‘Wat is een adres?’ in LAC2012 is een mooi voorbeeld om te illustreren dat we nog een lange weg te gaan hebben.
    Los daarvan ben ik net als Joost van mening dat het niet zozeer in de beschikbaarheid van kennis en hulpmiddelen zit, maar eerder in de manier waarop er gebruik van wordt gemaakt. Als er al gebruik gemaakt wordt van werken onder architectuur. Zowel de aanbodkant (hoe krijg ik als architect nut en noodzaak van architectuur op het juiste niveau onder de aandacht) als de vraagkant (wat moet ik als CIO met architectuur) zullen zich moeten verenigen om echt te kunnen gaan profiteren van werken onder architectuur.

  5. Beste Frank,
    Ik zou je eerste stelling over onvolwassenheid van architectuur willen aanvullen met de stelling: maar architectuur kan dan ook pas volwassen worden als het eigenaarschap van architectuur bij de business is verankerd. Immers, we doen het voor business owners: zij hebben behoefte aan zodanige oplossingen dat zij in de markt kunnen schitteren en verdienen. En voor die oplossingen is architectuur nodig als de complexiteit daar reden voor geeft.
    Alle architectuur die is ‘gemaakt’ door architecten zonder dat dat ownership is geregeld, is slechts een (hopelijk inhoudelijk goede) ontwerp stap. dit leidt op zich niet tot volwassenheid, hoe goed de architecten hun werk ook trachten te doen.
    Hartelijke groet, Niels Klinkenberg.

  6. Beste Frank,
    Welke stelling van toepassing is hangt nogal af van de volwassenheid van het besturingsmodel van een organisatie.
    Ik sluit mij graag aan bij de stelling van Niels over het ownership dat vaak de zwakste schakel in de keten is. In veel organisaties zijn het niet rationale overwegingen die de doorslag geven bij het nemen van beslissingen over IT systemen, maar interne machtsverhoudingen en individuele agenda’s van managers. De architect moet het vaak hebben van informele contacten op meerdere niveau’s in de organisatie om enige impact te hebben. Het success van werken onder architectuur heeft voor mij daarom een nauwe relatie met het inlevingsvermogen van de architect en het communiceren op verschillende abstractieniveau’s. De IT architect moet in staat zijn om een verandering in al zijn aspecten niet alleen in gang te zetten, maar ook te begeleiden. Organisatieverandering hoort hier ook vaak bij (zie opmerking Saco).
    In het algemeen vind ik stelling 2 het meest van toepassing.

  7. Even aan het eind van de eerste dag mijn reacties op jullie bijdragen:
    In ons onderzoek komt een breed scala als oorzaken en dus ook oplossingen aan bod.
    Ik zie dat ook terug in jullie waardevolle reacties:

    Saco Bekius: ziet verbetering in de aanpak met organisatieontwikkeling en werken onder architectuur.
    Joost Broekhuizen: verbetering in de boodschap van de architecten over de toegevoegde waarde
    Niek: Architectuurontwerp en organisatieontwerp beter oplijnen
    Alex Matthijssen: dialoog tuussen aanbod (architect) en vraag (CIO) verbeteren
    Niels Klinkenberg: Ownership van architectuur door de business beleggen
    Sjors Dignum: slaat een brug tussen Niels en Saco en noemt ook de veranderingsimpact van de architect als thema.

    Alle bijdragen zijn stukjes in de complexe legpuzzel van het architectuurvak; ze dragen bij tot het inzicht waar we ons de komende jaren op moeten richten.

    Wordt vervolgd.

    Hartelijke groet,
    Frank Baldinger

  8. Volwassenheid is natuurlijk een heel relatief begrip. Ontwikkeling, groei is en blijft essentieel.
    Wanneer we naar de “zegeneningen” van de afgelopen jaren, datgene wat al bereikt is in architectuurland, overzien dan mogen we best al spreken van een volwassen discipline maar met nog heel veel potentie en groeimogelijkheden:

    – We hebben een “defacto” standaard Architectuurtaal (Archimate)
    – Het denken in structuren en samenhang over de domeinen (business, informatie, systemen, infra)heen in al ver ingevoerd
    – Veel organisaties hebben een Architectuurbureau
    – communicatie met stakeholders vindt steeds meer plaats op basis van (met afgeproken conventies uitgewerkte) Architectuur “plaatjes”
    – Afbakening van projecten vindt op heel plekken al plaats op bais van uitgewerkte architecturen
    – In veel van de huidige projectfaseringen methodieken worden “architectuurproducten” onderkend en benoemd
    – In business-cases speelt de (IST SOLL) Architectuur een belangrijke rol voor de keuze go-nogo
    – Architect heeft een belangrijke rol gedurende het project (kwaliteit, toetsing aan oorspronkelijke concepten)
    enz..enz…

    Aandachtpunten zijn nog wel:
    – Archtect moet nog veel meer denken in structueren, afbakenen, samenhang, beperken tot de esseneties, minder denken in processen. Moet kunnen abstraheren.
    – Visualisaties (uitwerken van symbolensets die specifieke stakeholders ook aanspreken, (in feite in de “taal”van de stakeholder visualiseren. Tooling moet het mogelijk maken om tussen verschillende symbolensets te kunnen wisselen en te varieren.
    – Toolondersteuning om architectuuruitwerkingen te kunnen relateren aan realisaties (ontwerpen/bouwspecificaties) met name om ook toetsing aan oorspronkelijk uitgangspunten te kunnen uitvoeren (ondersteuning van bijv. de projecarchitect)
    – Verbeteren van communicatieve en sociale vaardigheden van Architecten
    enz…

  9. Beste Frank,

    Stelling 1 spreekt mij het meeste aan, als je het tenminste hebt over ‘werken onder architectuur’ in brede zin en niet in de beperkte zin van ‘alleen’ ICT. In brede zin komt bij ‘werken onder architectuur’ veel meer kijken. Het moet allereerst gedragen zijn door het (top-) management (architectuursponsor). Het moet het liefst bedrijfsbreed zijn, er moet een bedrijfsbrede visie op architectuur zijn (niet zomaar iets doen, maar in het belang van het halen van de doelstellingen van het bedrijf). Het moet zowel bedrijfs- als informatie-, als applicatie-, als infrastructuur-, als beveiliging- als beheersaspecten (integraal) belichten. Er moet een architectuurorganisatie zijn, waarin de architecten min of meer dezelfde taal spreken, elkaar versterken, volgens gemeenschappelijk gedragen methodes werken. Dit is nogal wat. Pas als dit allemaal enige vorm krijgt spreek je m.i. over volwassenheid ten aanzien van ‘werken onder architectuur’. Aan de architecten zal het niet liggen. Als je ze hierover spreekt blijkt dat ze hier geen moeite mee hebben, het zelfs toejuichen en dat ze graag hierin meegaan. In de bedrijven zelf spelen veelal sterke andere krachten mee die de ‘flow’ van hoe dingen gaan beinvloeden (geld, macht, politiek, persoonlijke belangen,…) en wordt het ‘werken onder architectuur’ vaak opportunistisch gebruikt. Men weet dat het eigenlijk wel goed is om ‘onder architectuur’ te werken, maar… Het komt vaak niet uit, is daardoor soms bedreigend, moeilijk, etcetera.
    ‘Werken onder architectuur’ heeft de afgelopen 20 jaar verschillende golven op en neer gekend. De uitersten werden gekenmerkt door helemaal alleen ICT tot volledig geintegreerd, maar dan waren het ellelange trajecten (waterval) die naast traag ook te duur waren. Elke tijd heeft zijn specifieke eigenschappen en voorwaarden. Ook nu staan we weer voor nieuwe grote uitdagingen (economische crisis). Ook nu zullen we ons moeten bezinnen op hoe architectuur nu en de komende jaren het beste kan bijdragen en worden ingezet. Dat moet de discussie (ook tijdens de LAC-dagen) zijn.
    Ik ben er van overtuigd: Met de gedragenheid en steun vanuit de top van een bedrijf, een goede visie, met enthousiasme en het goede momentum kan er een beweging in gang worden gezet waarbij architectuur als strategisch middel kan worden gebruikt om professioneler de doelstellingen van het bedrijf te halen.

    Vriendelijke groeten,

    Tom Verheij

  10. Beste Math,
    Je bijdrage is waardevolle en uitgebreid,
    Het is duidelijk dat het glas als hal vol ziet en ik herken je ‘zegeningen’ in de hulpmiddelen, processen en organisatie
    Daar is denk ik ook, genoeg vooruitgang te melden. Interessant zijn je aandachtspunten:
    Drie van de vier hebben met vaardigheden van de architect te maken:
    Abstraheren, taal verbeteren, communicarieve en sociale vaardigheden.
    Die aandachtspunten hebben we ook teruggekregen in de interviews met de CIO’s.
    Je stelt dat ontwikkeling en groei essentieel is.
    Ik stel het nog wat scherper: ontwikkeling en groei van de competentie van architecten
    op het gebied van advies- en samenwerkingsvaardigheden is op dit moment
    dé sleutel tot succes van het architectuurvak.

    Frank Baldinger

  11. Beste Tom Verheij,
    Zoals je eisen formuleert aan
    1. commitment van het topmanagement,
    2. het bedrijfsbreed zijn van visie en architectuuractiviteiten,
    3. een architecuurorganisatie die geheel is ingericht
    is natuurlijk een doel wat we allen willen nastreven en dat niet altijd bereikt is.
    Dat stelling 1 je het meest aanspreekt, doet mij vermoeden dat je ervaring is dat die eisen niet
    zijn vervuld. Toch zijn er successen te melden bij organisaties, die het met minder moeten doen.
    Laten we juist met die organisaties kennis delen, ook op het LAC.
    Dat geeft genoeg inspiratie om aan successen te werken.
    Zoals je zelf stelt: Aan de architecten zal het niet liggen.

    Hartelijke groet,
    Frank Baldinger

  12. Stelling 1 past het beste, vooral omdat de term “werken onder architectuur” bij veel architecten nog steeds het beeld oproept dat ze er over gaan, om vervolgens onderling hun teleurstelling te uiten over het feit dat dat door anderen nog steeds niet geregeld is.
    Architectuur is een discipline die een inherent onderdeel is van het bredere vraagstuk: hoe stuur ik wijzigingen op mijn organisatie en daarbij behorende IT aan. Architectuur kan je op allerlei niveaus’s van vraagstukken inzetten, maar dat heeft pas zin als de bijbehorende aansturing op een aanvaardbaar niveau zit.

    Ik denk te zien dat dat bewustzijn nog veel te laag is in ons vakgebied en dat we er om die reden goed aan doen de term “werken onder architectuur” te vervangen door wat anders.

    Frank Hendriksen

  13. Beste Frank Hendriksen,

    Op dit moment ben ik de eerste drukproef van het NAF-boek ‘State-of-the-art architectuur 2012’ aan het redigeren. Dan komt de melding binnen dat je gereageerd hebt op mijn Blog. Ik zie meteen dat je het onderwerp architectuur breder wilt trekken. Het geeft een opening naar organisatiebreed sturen. Hetgeen zonder meer een goede zaak is En dan komt je laatste zin die me echt raakt.
    ‘Werken onder architectuur’ vervangen door iets anders..
    Kan je dat toelichten en misschien een voorzetje doen? Het hoeft geen one-liner te zijn. Maar wel iets prikkelends en bewustzijnverhogends, dat de lezer aanzet tot nadenken en vervolgens op deze blog te reageren.

    Hartelijke groet,
    Frank Baldinger

  14. Hallo Frank.

    Ik heb geen echte voorkeur voor een stelling, ik ben van mening dat ze, afhankelijk van de context, allen waar zijn.

    Ik vind dat in de afgelopen jaren het vakgebied architectuur zich heeft ontwikkeld in een aantal verschillende richtingen (misschien is ‘soorten’ een betere term) met verschillende scope’s. Architectuur is m.i. geen afgebakend geheel dat je eenduidig kan beschrijven en een stelling op kan plakken.
    Ook denk ik te bespeuren dat denk- en werkwijzen, die wij voorheen rekenden tot ‘ons’ vakgebied, steeds vaker door een steeds grotere groep mensen als compleet logiche stappen gezien worden in veranderingsprocessen of IV trajecten. Ik ervaar dit alsof ons vakgebied zich (nog steeds) in een dynamische fase bevind, en zeker nog niet in een laatste fase is beland.
    Wellicht moeten wij minder aandacht geven aan het zoeken naar de afbakening van ons vakgebied, en meer aandacht geven aan het planten van architectuur-genen in al onze collega’s. (En ondertussen kei-goede adviezen geven aan onze CIO’s.)

    Groet, Karin

  15. Beste Frank,

    Het vakgebied heeft best een flinke stap gemaak, maar toch zijn de tastbare resultaten nog maar heel mager. Naar mijn mening heeft dat vooral te maken met de plek die architectuur nog te weinig heeft in het besturingsmodel van organisaties. Andere reakties gaan ook in die richting.
    Daar staat tegenover dat de architect ook nog wel een stapje moet maken om zo’n rol ook goed te kunnen spelen. Gereedschap genoeg, maar is de architect ook bestuurder?

    Huub

  16. Er zou een nieuwe denkrichting moeten komen met een architectuur-aanpak voor de Digitale Ruimte, uitgaande van een mensbeeld.

    Tot nu toe gaat de architectuur-aanpak nog steeds uit van een technologie beeld en werkt toe naar wat de mens daarmee kan doen.

    Alleen al om een fris en ruimer zicht te krijgen op de huidige uitdagingen in dit vakgebied zou dit volgens mij zeer de moeite waard kunnen zijn.

  17. Huub,

    Je hebt gelijk dat architectuur nog niet serieus genoeg genomen wordt door de business en het topmanagement. Dat heeft veel te maken met de juiste etalering.
    Architectuur hoort een plaats te hebben in het besturingsmodel, zie het boek (van mij, Jaap en Harry) van ruim 10 jaar geleden: ‘Architectuur: besturingsinstrument voor adaptieve organisaties’.
    Het zou goed zijn als het NAF eens wat meer onderbouwde reclame maakt voor architectuur bij CEO’s en COO’s. Of ga eens op de koffie bij Nyenrode en de RSM.

    Groet,
    Daan.

  18. Ik kom nog even terug op de uitnodiging van Frank Baldinger om een alternatief te verzinnen voor de term “werken onder architectuur”, omdat dat het de suggestie wekt dat de architect er over gaat.

    Ik heb daar nog geen fijn alternatief voor, wellicht zijn er verschillende termen nodig. Een voor het feit dat beslissingen binnen een organisatie (met name over informatievoorziening) genomen worden als ontwerpbeslissingen die op basis van eisen de ‘juiste’ inrichtingsvariant bepalen.
    De andere voor het feit dat je gezamenlijk inzicht geeft op basis waarvan betrokkenen beter kunnen samenwerken aan gezamelijke doelstellingen. De eerste past bij de design & engineering aanpak (zoals bv Dietz) de tweede bij de meer communicatie / betrokkenheid aanpak zoals bij Dragon1.

    En zoals altijd ligt de waarheid ergens in het midden 🙂 en moet je soms meer van het een en soms meer van het ander doen.

    Alternatieven zouden dus kunnen zijn:
    “Veranderen op basis van ontwerp”, eigenljk dus gewoon “business redesign”
    De andere variant komt dan op iets slaps als “Veranderadvies”.

    Bekt allebei niet erg lekker.

    Afijn, we schrijven een wedstrijd uit voor een goed alternatief. Ik geef een flesje wijn!

    Frank Hendriksen

  19. Beste Frank Hendriksen,

    je raakt denk ik een goed en essentieel punt aan. Engineering, stakeholder-connected, etc. Of het orchestreren van gemeenschappelijk belang en het gedragen ontwerp van de ondersteunende systemen.
    Het is allemaal nodig met een goede mix en balans. In het LAC boek staat een beschrijving van de Double-T-shaped architect, welke redelijk de activiteiten/rollen beschrijft die je noemt.
    Het lijkt me inderdaad leuk als iedereen dat na het LAC ook gelezen heeft, nog eens hier terug te komen op het thema ‘werken onder architectuur’ en een prijsvraag uit te schrijven voor het thema.

    mvg,
    Frank Baldinger

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in