De hype rond blockchain maakt het er niet eenvoudiger op om zakelijke toepassingen en kansen die deze technologie biedt, goed te beoordelen. Bang zijn om de boot te missen en alles maar ‘verblockchainen’ is geen goede motivatie en onnodige terughoudendheid evenmin. Hoog tijd voor een reality check. In dit artikel gaan we in op geschikte en ongeschikte toepassingen van blockchain-technologie.
Game changer
Goed beschouwd is blockchain een technologie die transacties mogelijk maakt en in een fase verkeert die vergelijkbaar is met de volwassenheid van internet in de jaren 1993-’95. Blockchain wint aan acceptatie en heeft het potentieel om een game changer te worden. Maar terwijl je op internet bijna alles kunt doen, is blockchain beperkt tot het afhandelen van transacties. Het is niet meer of minder dan een specifiek type gedistribueerde, betrouwbare database.
De toepassing
We kunnen drie categorieën van bedrijven onderscheiden, die zich oriënteren op blockchain of er al mee bezig zijn.
De overgrote meerderheid heeft geen flauw idee van wat blockchain wel en niet kan, maar is bang de boot te missen. ‘Blockchain is een buzzword, dus investeerders willen er vast geld in stoppen’, is de gedachte.
Dan hebben we nog een procent of twintig van de organisaties die mensen aan boord hebben die blockchain begrijpen. Daarvan heeft naar schatting de helft processen geïmplementeerd die in aanmerking komen voor een verhuizing naar een blockchain. Goede redenen daarvoor kunnen zijn dat er kosten te besparen zijn, of dat processen sneller verlopen. Een heel goede reden kan zijn dat blockchain het mogelijk maakt allerlei tussenpersonen te elimineren. De werking van de blockchain is immers zodanig dat personen of bedrijven elkaar niet hoeven te vertrouwen om onderling gegarandeerde transacties uit te voeren.
De laatste, nog kleine categorie – naar schatting tien procent van de organisaties – is de echte voorhoede. Deze bedrijven zijn innovatief bezig. Soms zijn ze dat uit noodzaak, bijvoorbeeld omdat ze zelf een intermediaire functie hebben en risico lopen uit de bedrijfsketen gesneden te worden. Andere hebben innovatie simpelweg in hun DNA zitten.
Geschikt en ongeschikt
Hoe groot de hype ook is, de blockchain heeft beperkte toepassingsmogelijkheden en lost niets uit zichzelf op. Aan de andere kant zijn er mooie businesscases te bedenken. Zo zijn er veel banken die momenteel de mogelijkheden van blockchaintechnologie onderzoeken. De blockchain biedt vertrouwen, door zekerheid over transacties, een functie die banken traditioneel vervullen.
Een andere mooie toepassing is het bieden van zekerheid over de herkomst of kwaliteit van een product. Wie bijvoorbeeld een prachtige, peperdure diamant aanschaft, wil wel zeker weten of het geen ‘bloeddiamant’ is.
Ook al is de blockchain nog zo’n prachtig mooi, gedistribueerd, onuitwisbaar transactiegrootboek, er zijn veel gevallen waarin hij nodeloos wordt ingezet, daar waar een ‘gewoon’ databasesysteem prima zou volstaan. Een voorbeeld dat ik heb gezien betreft transactiemonitoring in een call center. Of het implementeren van GDPR-compliance met behulp van een blockchain. Niet nodig om hiervoor blockchaintechnologie in te zetten.
Wat zijn nu de criteria voor valide toepassingen van blockchaintechnologie? Kort gezegd: de factor vertrouwen (zoals ik hierboven beschreef), het faciliteren van audits door derde partijen, hoge eisen aan schaalbaarheid en de eis dat transacties achteraf niet te wijzigen zijn.
Anders werken
Wat verandert er aan de manier van werken in organisaties met de komst van blockchain? Het mooie is, dat structuren platter worden en dat het vertrouwen dat transacties plaatsvinden verdeeld wordt over iedereen die betrokken is. Delegatie, hiërarchie, controle… allemaal overbodig. Iedereen ‘plugt in’ op de blockchain, leveranciers, afnemers, enzovoorts. Vervolgens kan iedereen zijn werk doen door transacties op de blockchain te traceren en te volgen.
Zo kan een bedrijf dat telefoons maakt de productie van elke telefoon in de blockchain vastleggen. Deze gebeurtenis kan dan een trigger zijn voor de levering van nieuwe materialen, of het klaarzetten van een container voor transport. Bij de leverancier bestaat geen twijfel over het aantal geproduceerde telefoons, dat onherroepelijk in de blockchain is vastgelegd.
Veilig en toch ook weer niet
Hoe veilig is blockchain-technologie eigenlijk? Tot nu toe is het niemand gelukt, voorzover bekend, om een blockchain te hacken of te manipuleren. Wie bijvoorbeeld de wereldhandel in bitcoins zou willen domineren, die mogelijk gemaakt wordt door blockchaintechnologie, zou duizenden systemen moeten hacken, wat waarschijnlijk niet heel rendabel is.
De blockchain zelf is veilig, kunnen we wel stellen. Maar veiligheid is als een ketting: zo sterk als de zwakste schakel. En zwakke schakels zijn er ook in de blockchain-wereld geweest en dan vooral in de toepassingen die op de blochchain worden gebouwd. Daarvoor gelden de gebruikelijke veiligheidsmaatregelen en is het veiligheidsniveau in principe gelijk aan dat van alle andere IT-systemen. Vaak is hier de mens de zwakste schakel, door slordig met wachtwoorden om te gaan of systemen niet goed te beveiligen.
Het wordt een ander verhaal wanneer we het over private blockchains hebben. In tegenstelling tot deelname aan openbare blockchains, waar er geen andere vereiste is dan het volgen van de regels, is voort deelname aan een private blockchain toestemming nodig. Onbevoegden hebben geen toegang tot zo’n blockchain.
Conclusie
Met toepassing van blockchain-technologie is veel te winnen, voor wie de criteria goed voor ogen houdt. De factor vertrouwen speelt een grote rol, ofwel de mogelijkheid intermediairs weg te spelen. Wie met deze meetlat in de hand naar zijn markt en zijn processen kijkt, ziet de echte kansen sneller en voorkomt ‘me too’-implementaties. De blokchain zelf biedt een grote mate van veiligheid, voldoende voor serieuze zakelijke toepassingen. Dat ontslaat de gebruikers er niet van de gebruikelijke maatregelen te nemen, zoals het bouwen van goede applicaties en het zo veel mogelijk voorkomen van menselijke fouten.
Gilles Gravier is director en senior advisor voor blockchain en open source bij Wipro Technologies.
