Onlangs kondigde de Britse regering aan dat datacenters zullen worden aangemerkt als kritieke nationale infrastructuur, waardoor ze in dezelfde categorie vallen als energie- en drinkwaterbedrijven. In Nederland zijn vooralsnog niet alle datacenters aangemerkt als vitale infrastructuur: alleen datacenters met meerdere gebruikers (multi-tenant of colocatie) die ‘te groot zijn om te falen’ zijn volgens Nederlandse wetgeving vitaal. Om in deze groep te vallen moeten aanbieders van datacenterdiensten voldoen aan een aantal eisen. Zo moet bijvoorbeeld de totale gezamenlijke stroomcapaciteit van alle datacenters van een aanbieder meer dan 50 MW bedragen. Volgens Statistica telt Nederland momenteel 298 datacenters en de Dutch Data Center Association (DDA) geeft aan dat er in 2024 95 datacenteraanbieders actief waren in Nederland met in totaal 187 colocatiefaciliteiten. Individueel bieden deze datacenters meestal 0,5 MW tot 10 MW aan stroomcapaciteit.
Het is tegenwoordig moeilijk om nog iets te bedenken in ons dagelijks leven waarbij datacenters geen rol spelen. Datacenters zijn op de achtergrond betrokken bij de manier waarop we met elkaar communiceren en bij vrijwel al onze interacties met bedrijven en overheidsdiensten. Zonder datacenters zou onze samenleving simpelweg niet meer kunnen functioneren. Dit is de reden dat datacenters bij NIS2 onder de kritieke sector ‘digitale infrastructuur’ vallen en aan de wetgeving moeten voldoen.
NIS2
De afgelopen jaren zijn verschillende cybersecurity wetten van kracht geworden, zoals de Digital Operation Resilience Act (DORA) en NIS2. Samen zijn deze wetten de standaard geworden voor het beheer en de beveiliging van data. Datacenters moeten voldoen aan de NIS2-wetgeving, wat inhoudt dat de beheersystemen van datacenters zelf moeten worden beveiligd tegen cyberdreigingen. Klanten zijn daarentegen verantwoordelijk voor de cyberveiligheid van hun eigen data die in de datacenters staan. Datacenters moeten daarom maatregelen nemen om zich voor te bereiden op cyberaanvallen en moeten beschikken over een herstelplan.
Impact van datacenters op duurzaamheid
Volgens de Dutch Data Center Association verbruiken datacenters in Nederland nu jaarlijks 3,7 miljard TWh, wat neerkomt op 3,3% van het Nederlandse stroomverbruik. Dit verbruik zal de komende jaren toenemen. Netbeheer Nederland verwacht een enorme stijging – zo’n 40% tot 70% in 2050 – van het stroomverbruik van datacenters ten opzichte van hun huidige elektriciteitsverbruik in Nederland. In recent onderzoek van het Internationaal Energieagentschap (IEA) wordt ook verwacht dat het energieverbruik van datacenters zal toenemen, met AI als belangrijkste aanjager. Het hoge energieverbruik is een bekend probleem en datacenter operators werken hard om de enorme uitdagingen die hiermee gepaard gaan, aan te pakken, met name op het gebied van CO2-uitstoot en duurzaamheid.
Het is inmiddels vrij duidelijk dat stroom de belangrijkste beperkende factor is geworden bij de bouw en uitbreiding van datacenters. Sinds eind 2023 is er bijvoorbeeld een stop op de bouw van nieuwe datacenters in Amsterdam met als reden de netcongestie in de regio. De toegenomen focus op AI maakt deze situatie alleen maar erger. Het trainen en inzetten van AI-modellen vereist aanzienlijk meer rekenkracht en bijbehorend stroomverbruik dan traditionele software.
Voorrang bij stroomnet of niet?
Hoewel sommige datacenters aangemerkt kunnen worden als vitaal – mits ze voldoen aan een aantal eisen – en datacenters zich ook moeten houden aan NIS2 als onderdeel van een kritieke sector, is het opvallend dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) bij het bepalen wie voorrang zou moeten krijgen voor maatschappelijke projecten op het stroomnet, datacenters geen voorrang geeft. Deze beslissing is ondertussen door de rechtbank behandeld, waarbij is geoordeeld dat de ACM tot 1 januari 2026 heeft om met een nieuwe – beter onderbouwde – prioriteitenlijst te komen.
Duurzame en energie-efficiënte technologie
Datacenters bepalen niet voor hun klanten wat voor systemen zij neerzetten in de gereserveerde ruimte. Toch hebben de gekozen systemen impact op het energieverbruik van het datacenter. Storage-infrastructuur is doorgaans bijvoorbeeld verantwoordelijk voor 20-25% van het energieverbruik. Door legacy HDD-systemen te vervangen door all-flash storage technologie kunnen organisaties stroomverbruik minimaliseren. High-density flash storage systemen verbruiken immers aanzienlijk minder stroom dan legacy HDD-systemen en standaard SSD’s.
Conclusie
Hoewel datacenters in Nederland nog niet allemaal officieel als ‘kritieke infrastructuur’ zijn aangemerkt zoals in het Verenigd Koninkrijk, houden ze wel veel organisaties – en onze samenleving – draaiende. Dit proberen datacenters zo energie-efficiënt mogelijk te doen, maar op sommige aspecten, zoals de infrastructuur die klanten bij hen willen neerzetten, hebben ze weinig invloed. Feit is wel dat het energieverbruik van datacenters zal blijven toenemen, zeker nu mensen meer gebruikmaken van AI-toepassingen. Er moet daarom goed worden nagedacht over de positie die datacenters krijgen in Nederland en hoe innovatie, vooral op het gebied van energie-efficiëntie, gestimuleerd kan worden.
Marco Bal, Consulting Systems Engineer bij Pure Storage
