Waarom hebben architecten vaak moeite om daadwerkelijk een rol te spelen bij de besluitvorming in organisaties? Ik heb sterk de indruk dat dit komt doordat besluitvorming vaak een proces is waaraan verschillende partijen, ieder met hun eigen verantwoordelijkheid, bijdragen. En wat is in die besluitvorming dan precies de bijdrage van de architect? Waar kan een architect op worden aangesproken? Een RvB of directie bijvoorbeeld, de zelf vaak veel verantwoordelijkheid draagt, wil werken met mensen waar ze verantwoordelijkheden aan kunnen overdragen – en dan bedoel ik echt overdragen – die zorgen dat het geregeld wordt!
Maar welke concrete verantwoordelijkheid draagt de architect in dat proces dan precies? In het slechtste geval neemt de architect geen verantwoordelijkheid en vertoont hij ‘tribunegedrag’. Hij of zij geeft aan wat er niet goed gaat, anders moet, in strijd is met de richtlijnen, etc.
In het beste geval staat de architect in het veld, en zorgt hij of zij, meestal in teamverband, dat er een klus wordt geklaard. Wat is die klus? Volgens mij zijn er in essentie twee mogelijkheden:
1. Een schets maken van de toekomstige situatie die kan dienen als kompas voor alle veranderinitiatieven in een organisatie, en die wordt gedragen door de belangrijkste en meest betrokken stakeholders in de organisatie.
2. Een ontwerp maken van een oplossing op hoofdlijnen, waarbij alle inhoudelijke risico’s zijn teruggebracht tot aanvaardbare niveaus, bijvoorbeeld maximaal 5% van het budget voor de beoogde verandering. ‘Early risk detection and mitigation’ heet dat ook wel, waarbij we risico’s ruim moeten zien: risico’s dat iets technisch niet werkt, niet binnen de tijd en het budget gerealiseerd kan worden, niet onderhoudbaar is, niet voldoet aan uitgangspunten of principes etc. Een architect steekt dus de thermometer in de contouren van de oplossing (die er meestal al wel zijn) en zorgt voor een uitwerking tot een oplossing die zonder al te grote risico’s gerealiseerd kan worden.
Dus kompaswerk en thermometerwerk. Kompaswerk is typisch enterprise architectuur werk, thermometerwerk is typisch solution architectuur of project/program architectuur werk.
Op die rollen kan je volgens mij een goede architect aanspreken. Andersom, als je als RvB, directie of program management iemand hebt die de klus voor je kan klaren dan is dat hartstikke interessant, toch?
Ik merk in ieder geval, dat als ik dit vertel aan mijn cliënten, en aangeef dat ze me op een van bovenstaande verantwoordelijkheden kunnen aanspreken, ik meestal snel aan de slag kan. Wat betreft de ontwikkeling van het vakgebied is het vervolgens meer een kwestie van wat te doen om nog beter te worden in het ook echt invullen en dragen van deze verantwoordelijkheid.
Lucas Osse is principal consultant / Enterprise Architect Packages bij CapGemini
Nog steeds waar!