80 Procent van het IT-budget gaat gemiddeld genomen op aan het simpelweg in de lucht houden van het bestaande systeemlandschap. Er blijft slechts 20 procent over voor nieuwbouw en innovatie. Bovendien betekent het feit dat er 20 procent naar nieuwbouw gaat, dat het beheer een jaar later verhoudingsgewijs een nog groter deel van het IT-budget opslokt. Er zijn nu immers meer systemen die onderhouden moeten worden. Dit wordt ook wel het dilemma van ‘keeping the lights on’ genoemd. Wil je dus als organisatie ook op de lange termijn blijven innoveren, dan zul je bij een gelijkblijvend IT-budget de kosten van beheer en onderhoud terug moet dringen.
Maar de kosten voor onderhoud en beheer terugbrengen is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Systemen uitfaseren gaat niet zomaar en bij het gros van de bestaande systemen is het armetierig gesteld met de onderhoudbaarheid. En eigenlijk is dat gek als je bedenkt dat een betere onderhoudbaarheid net als aanpasbaarheid een kwaliteitsattribuut is dat leidt tot een lagere TCO. Immers, het plegen van onderhoud en het doen van aanpassingen wordt eenvoudiger, waardoor de kosten afnemen. Bovendien kan een goed onderhoudbaar en aanpasbaar systeem langer mee, wat eveneens een gunstige uitwerking heeft op de TCO van zo’n applicatie. Hoewel er technisch gesproken niets in de weg staat om beter onderhoudbare en aanpasbare systemen te bouwen, gebeurt dit toch niet. De oorzaak hiervoor is vooral terug te voeren op het organisatorische of bedrijfspolitieke vlak.
Beloning loskoppelen van IT-ontwikkeling
De mate van onderhoudbaarheid is iets wat over het algemeen pas lang nadat een applicatie is opgeleverd en in gebruik is genomen, aan het licht komt. Pas wanneer de kans substantieel wordt dat een applicatie technische gebreken gaat vertonen of op korte termijn niet meer aan dreigt te sluiten bij veranderende businessprocessen, wordt onderhoud en beheer een thema. Het probleem is echter dat de CIO of Hoofd Applicaties vooral naar de korte termijn kijkt. ‘Waarom zou ik me druk maken over onderhoudbaarheid? Dat zal mijn tijd wel duren’, is een veel voorkomende gedachte. Kortetermijndenken is natuurlijk niet een probleem dat zich tot dit thema beperkt. De hele beloningsstructuur in het bedrijfsleven is op kortetermijndenken gebaseerd. En zolang je die niet aanpast, zal een CIO altijd meer kijken naar de kosten op de korte termijn (lees: de ontwikkelkosten), dan naar de kosten op de lange termijn. Een vergelijkbare redenering gaat op voor degenen die het systeem daadwerkelijk ontwikkelen, de programmeurs. Zolang je de beloning van IT’ers niet afhankelijk maakt van kwaliteit, zullen zij evenmin hun gedrag veranderen. Ook zij focussen zich op functionaliteit: hetgene dat direct zichtbaar is en waar ze op worden afgerekend. Niet-functionele kwaliteitsattributen spelen doorgaans net een wat minder belangrijke rol bij systeemontwikkeling.
De druk om beter onderhoudbare en aanpasbare systemen op te leveren, is er kortom niet echt. Ook omdat de ontwikkelpartij vaak een andere is dan de partij die het beheer voor zijn rekening neemt. Beheer wordt veel geoutsourced en het is om die reden niet in het belang van de beheerpartij om de hoeveelheid beheer te verminderen. Zij verdienen immers meer geld als ze meer uren kunnen schrijven. Ook vanuit deze hoek mogen we redelijkerwijs dus geen druk verwachten om tot beter onderhoudbare systemen te komen. Maar als het niet van de zijde van ontwikkeling komt en ook niet van de zijde van beheer, dan blijft de business over. Zij hebben in theorie ook het meeste baat bij goed onderhoudbare systemen, omdat, zoals ik in het begin al aangaf, dit leidt tot een lagere TCO. Maar ook de business wordt in veel gevallen gehinderd door het voortdurend streven naar het vergroten van de omzet en het drukken van de kosten op de korte termijn.
Tot mijn spijt moet ik constateren dat zolang we er met zijn allen niet in slagen de beloningsstructuur aan te passen – en dan heb ik het over de beloning voor IT-ontwikkeling, IT-beheer én de business, ik niet zo snel iets zie veranderen.
Eric ten Harkel, directeur van COOLProfs
