De double T-shape specialist is de nieuwe hybride goeroe

Het sturen op samenhang is belangrijk bij alle vraagstukken waar strategie, visie en missie in een complexe organisatie leiden tot een transitie van de organisatie. Wanneer het daarbij nodig is dat specialisten zich over de inhoudelijke oplossingen buigen, ontstaat een patroon, zoals we ook bij IT-veranderingen kunnen waarnemen. Dit artikel is gericht op dat patroon, los van het specifieke patroon bij IT-veranderingen.
Een woord als IT-achitect is daarbij vervangen door technisch inhoudelijk specialist. IT-systeem is vervangen door (organisatie-)systeem.
Ik hoop dat hierdoor het (container-)woord Enterprise- of IT-architect is ontleed in een aantal benodigde vormen van algemene competentie, kennis en vaardigheden en dat het daarmee als universele competentie kan worden gezien.

Technisch inhoudelijke specialisten bij transities in een complexe organisatie-verandering is het type werkveld waar we hier over spreken. Het brengt vaak met zich mee dat bestuurlijke keuzes gemaakt moeten worden over veranderingsprojecten heen. Er is dan inzicht en overzicht over diverse aandachtsgebieden heen, nodig. De bestuurstafel vraagt steeds vaker om heldere keuzes met inzicht in consequenties, die voorgelegd worden om te kunnen besluiten.
Het is daarbij een voorwaarde dat het ‘verbinden’ als vaardigheid aanwezig is. Het woord ‘verbinden’ heeft verschillende interpretaties.

Het woord ‘verbinden’ wordt hier als volgt omschreven:
•    De inhoudelijke specialisten moeten horizontaal over domeinen en businessmanagers heen verbindingen maken, teneinde een gedeelde visie mogelijk te maken.
•    De inhoudelijke specialisten moeten verticaal tussen missie/visie/strategie via projecten met de uiteindelijke implementatie en instandhouding verbinding maken

Deze vaardigheid (soms in combinatie met domeinkennis is het ook als competentie te zien) wordt ook wel ‘T-shape’ genoemd.

Het verbinden heeft in detail diverse verschijningsvormen.
Horizontaal:

–    Meningen over zingeving en vormgeving van verschillende stakeholders verzamelen en een synthese maken (conflicten oplossen, gezamenlijk belang zoeken, gedeelde visie opstellen, etc.)
–    Zingevings- en vormgevingsaspecten verhelderen bij de stakeholders (past wat we willen bij de missie en visie en hoe gaat dit werken, wat betekent dat voor de stakeholders)
–    Overeenkomsten en verschillen analyseren over de (business- en/of inhoudelijke-)domeinen heen
–    Portfolioplanning over de domeinen heen opstellen
–    Relatie bewaken van alle projecten en programma’s (op onderlinge afhankelijkheid, consistentie, etc.)

Vertikaal:
–    Strategie/missie/visie vertalen naar een transitieplan en een programmaplan
–    Haalbaarheid en maakbaarheid van de transitie onderzoeken
–    Diepteanalyse van programma’s (bijv. voor de implementatie op aspecten kosten/baten, performance, beveiliging, 24-uurs beschikbaarheid, etc.)

De vraag die daarbij opgeroepen wordt is: zijn er voldoende mensen die in de breedte en diepte kunnen opereren? Deze breedte over domeinen heen en diepte, tussen enerzijds strategie en anderzijds operationeel tot en met realisatie van het project is nodig voor maakbare en haalbare transities.
Maar kunnen mensen dat, qua competenties en vaardigheden? Of moet meer vanuit multidisciplinaire teams gedacht worden waar de competenties en vaardigheden elkaar aanvullen? Dat vraagt weer extra aandacht voor de samenwerkingsvaardigheden.

De inhoudelijke specialist moet zich laten drijven door toepasbaarheid in de huidige situatie. Tevens moet die specialist bruggen slaan samen met zijn gesprekspartner om succesvol te zijn. Vaak wordt vergeten (doordat er teveel focus op de business gelegd wordt) dat met nieuwe toepassingen en met nieuwe methodieken bijna altijd een ‘reality-check’ nodig is.

Als wij het gehele gebied beschouwen van:
•    vertikaal van missie, visie, naar implementatie met applicaties en infrastructuur. Of anders gezegd: de transitie van zingeving naar vormgeving.
•    horizontaal vóór de implementatie over domeinen en afdelingen heen met de verbinding in zingeving en gedeeltelijk ook vormgeving
•    horizontaal over implementaties heen met verbinding in technische vormgeving

zou je kunnen spreken van een inhoudelijke specialist die een double T-shape vorm heeft.

Dit is in de praktijk zelden in één persoon verenigbaar. Zo iemand heeft bijvoorbeeld 20 of meer jaren ervaring op zijn vakgebied.

Er moet dan ook gezocht worden naar een team van specialisten, die de het gebied van de ‘double T-shape’ afdekt. De competenties en vaardigheden van de teamleden moeten elkaar in het (multidisciplinaire) team aanvullen.
In het traject vóór de implementatie wordt gesproken over ‘reality-check’, Hiermee wordt bedoeld dat een mate van zekerheid verkregen is over maakbaarheid, haalbaarheid, performance, etc. welke voldoende is voor een go/no-go beslissing.
In het traject kort voor go/no-go en tijdens de implementatie kan worden gesproken over ‘reality-matched’, Hiermee wordt bedoeld, dat een grote mate van zekerheid verkregen is over maakbaarheid, haalbaarheid, veiligheid, performance, etc. Maar ook dient bijvoorbeeld de businesscase in detail uitgewerkt te zijn.

Samenvatting

Dit artikel is afgeleid uit hoofdstuk 5 (Werken onder Architectuur) uit het NAF-lustrumboek “State-of-the-art Architectuur 2012”. Het is hier in een meer algemene vorm opgesteld, omdat het patroon in alle bedrijfstakken van toepassing is, waar technische- en/of organisatorische complexiteit een rol speelt.

Frank Baldinger, voorzitter NAF