“Dertig jaar en te druk voor seks” luidt de kop van een artikel in De Limburger[i] van 1 augustus 2015. Naast de invloed van een druk bestaan wordt ook de impact die technologie heeft op intimiteit in een relatie beschreven. “Het gebeurt weleens dat we gezellig samen op de bank een filmpje zitten te kijken, allebei met onze telefoon in de hand. Dat willen we geen van beiden, maar het gaat vanzelf” licht een jong stel toe. Ze kunnen moeilijk weerstand bieden aan social media. Interactie én interruptie liggen overal op de loer. Het maakt de (moderne) mens alert: altijd dus je smartphone bij de hand!
Op weg van mijn werk naar huis tussen 6 en 7 uur ’s avonds op 3 augustus 2015 is ‘Dit is Domien’ op de radio op 3FM. “Wil je iets checken bij andere luisteraars of ben je iets aan het doen wat iedereen moét weten? Laat het achter via de SMS op 3333 of stuur een berichtje via de app van 3FM” luidt de oproep van Domien. Een jonge dame belt dat ze een kroegentocht gaat houden, anderen appen en sms-en dat ze gaan werken, barbecueën, staan te afwassen of zojuist Nederland zijn binnengereden na 3 weken vakantie in Kroatië. Ik vraag me af: zijn dit nu de dingen die iedereen moet weten? Ook als er niets te melden valt heeft de moderne mens blijkbaar behoefte aan interactie.
Er bestaan nog meer bronnen die aanleiding kunnen zijn tot interactie of interruptie van waar je mee bezig bent: “Waar gaat de volgende reis heen?”, “We hebben last-minute deals voor u gevonden” en “Verlang je hier nog naar?” zijn allemaal (RSS)[ii] feeds die van bijvoorbeeld booking.com of bol.com afkomen. Het verkoop- en marketingspook weet je overal te vinden. Andere bronnen van interactie en interruptie zijn Facebook en Twitter. ‘Vrienden’ sturen foto’s van wat ze op de barbecue hebben liggen of een selfie vanaf hun vakantieplek.
Mogelijk gemaakt door (mobiele) technologie verkeert de moderne mens in een permanente staat van alertheid: bang om iets te missen. Toch is het gedrag van de mens in de hiervoor gebruikte voorbeelden minder vreemd dan het lijkt. In het tijdperk van vòòr de smartphone en social media vertoonden mensen soortgelijk gedrag. Want ook als de vaste telefoon ging werd deze meestal opgenomen. Als je midden in een gesprek zat was de nieuwsgierigheid naar wie belde vaak groter dan de aandacht houden bij het gesprek dat werd gevoerd. Dus ook toen al kregen de interactie en interruptie voorrang. Wat vooral anders is zijn de personaliseerde mobiele telefoon en de frequentie waarmee gebeld, geappt, ge-rss’t, getwitterd of ge-sms’t wordt. Meer apparaten, meer mogelijkheden, en dus meer interacties en interrupties. Technologie bepaalt het ritme en stuurt het leven van de mens. De moderne mens is hyperactief, hyperalert én hyperdruk: welkom in de hypersamenleving!
Maar de moderne mens en hypersamenleving zijn alweer toe aan de volgende innovatie. Nieuwe technologie gaat nog een stap verder. Zorg(d)en smartphones en social media vooral voor ‘interactie en interruptie van buiten’ de volgende generatie technologieën richt zich op ‘interactie en interruptie van binnen’. Via zogenaamde ‘wearables’ wordt voortdurend de fysieke en mentale toestand van je ‘quantified self’ bewaakt.[iii] Met ‘quantified self’ wordt o.a. geëxperimenteerd op de werkplek. Het is een concept “waarbij enerzijds de productiviteit wordt gemeten (hoe veel iemand typt, etc.) en anderzijds, met behulp van een armbandje, het welzijn van de werknemer in kaart wordt gebracht (stressniveau, bloeddruk etc.). De uiteindelijke resultaten worden verzameld en aan elkaar gekoppeld op een dashboard, een voor elke werknemer toegankelijke online overzichtspagina”.[iv] Zo kan er acuut worden bijgestuurd als een bepaalde normwaarde (stressniveau, hartslag, bloeddruk, etc.) wordt overschreden. Zoals we machines en robots in fabrieken op basis van metingen besturen kun je met ‘quantified self’ mensen besturen of beter gezegd ‘operaten’. Mensen verworden zo van subject tot object. De moderne mens: onderworpen aan en slaaf van zijn eigen technologie…
Leon Dohmen is principal managementconsultant CGI
[i] http://www.limburger.nl/article/20150802/REGIONIEUWS01/150729791/1008
[ii] RSS staat voor Really Simple Syndication
[iii] http://www.quantifiedself.nl/
[iv] http://www.vpro.nl/de-volmaakte-mens/artikelen/casussen/meten-is-weten.html
