IT heeft de afgelopen decennia een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. Was IT in de jaren zeventig en begin jaren tachtig van de 20e eeuw vooral een bedrijfsmiddel voor het automatiseren van handmatig uitgevoerd werk, de moderne technologieën kennen de verzamelnaam social tooling of social media. Deze naamgeving toont (al) aan dat de waardebeleving bij het gebruik van IT aan verandering onderhevig is. De toepassing van IT heeft zelfs geleid tot nieuwe fenomenen zoals nomofobie: mensen raken in paniek wanneer ze via hun mobiele apparaatje niet meer bereikbaar zijn.
De waardebeleving van IT-gebruik is divers en ingewikkeld. Om dit meer inzichtelijk te maken heeft Ruud van Heesen (Working Tomorrow Logica/Rotterdam Business School) een zeer interessant onderzoek uitgevoerd. Hij laat zien dat het gebruik van IT niet alleen gaat over gebruikswaarde maar ook andere positieve en negatieve sociale en emotionele waardebelevingen oproept. Hij maakt hierbij onderscheid tussen ‘oude’ IT en ‘nieuwe’ IT. Een simpele definitie is: ‘Oude’ IT is IT van voor het internettijdperk, ‘nieuwe’ IT is IT vanaf het internettijdperk. Zijn bevindingen zijn gebaseerd op antwoorden van 55 respondenten.
Gebruikswaarde
Tweederde van de respondenten laat weten IT die niet prettig werkt te mijden. Driekwart van de gebruikers is (zeer) positief over het gebruiksgemak van zowel een PC (‘oude’ IT) als een tablet PC (‘nieuwe’ IT). Ruim de helft van ERP-gebruikers vindt dat ERP de kwaliteit van het werk verbeterd. Ruim 75% vindt dat IT-middelen zoals SharePoint (‘nieuwe’ IT) helpen om beter informatie te delen met anderen. Een van de belangrijke voordelen van ‘nieuwe’ IT is mobiel gebruik. Ruim driekwart geeft aan gebruik van IT onafhankelijk van werktijden en kantoor (zeer) belangrijk te vinden.
Dit mobiele gebruik heeft echter volgens respondenten ook nadelen:
– De verwachting dat je altijd bereikbaar bent en direct antwoord geeft (een kwart geeft dit aan);
– ‘Nieuwe’ IT werkt minder goed dan ‘oude’ IT (10% van de respondenten geeft dit aan).
Veilig gebruik van IT en privacy vinden respondenten ook (zeer) belangrijk. Voor het gebruik van een PC is dit percentage 92% en voor een smartphone is dit percentage zelfs 96%.
Emotionele waarde
Emotionele waarde betreft plezier, voldoening en gehecht zijn aan het gebruik van IT. Slechts 6% vindt voldoening bij het gebruik van IT niet belangrijk. 70% geeft aan dat IT die niet goed werkt leidt tot frustratie, irritatie, stress en (andere) onplezierige gevoelens. Ongeveer 20% ervaart dit regelmatig tot heel vaak bij het gebruik van ‘oude’ IT. Bij het gebruik van ‘nieuwe’ IT ervaart 36% dit regelmatig tot zeer vaak.
Ruim de helft zegt een beetje gehecht te zijn aan het gebruik van een PC of laptop (‘oude’ IT) terwijl ruim een kwart aangeeft erg gehecht te zijn aan het gebruik ervan. Bij het gebruik van een smartphone of tablet (‘nieuwe’ IT) is dit 42% (een beetje gehecht) en 27% (erg gehecht). Bijna 10% van de respondenten heeft last van dwangmatig checken of teveel gebruik van email.
Sociale waarde
Sociale waarde gaat over zich onderscheiden en profileren ten opzichte van anderen en het onderhouden van je identiteit of imago. Een kwart geeft aan sociaal aanzien/indruk maken (erg) belangrijk te vinden bij het gebruik van media zoals Facebook en LinkedIn. 29% vindt identiteit (of imago) (erg) belangrijk bij het gebruik van ‘oude’ IT. 36% geeft aan dit belangrijk te vinden voor het gebruik van ‘nieuwe’ IT.
Conclusie
Het gebruik van IT gaat dus allang niet meer alleen over sneller, beter en efficiënter kunnen werken. IT is een soort verlengstuk van onze zintuigen geworden, een virtueel zintuig dat verschillende emoties en sociale waardebelevingen (tegelijk) oproept.
Leon Dohmen, Leon.dohmen@logica.com
