Het wordt op iedere serieuze management of leiderschapstraining gedoceerd door iedere zichzelf serieus nemende trainer: bij goed leiderschap hoort integriteit, en integriteit is net zoiets als zwanger zijn: je bent het, of je bent het niet. Integer zijn laat zich – in tegenstelling tot zwangerschap – wat minder vatten in harde feiten en diagnoses. En toch kan iedereen snel integer handelen vaststellen en nog makkelijker niet integer handelen. Zo zal niemand struikelen over een telefoontje naar je partner van twee minuten ‘in de baas zijn tijd’ en snapt iedereen dat uren met je aannemer of makelaar bellen, of een complete winkel op marktplaats runnen vanaf je werk, echt niet kan.
Voor integer handelen geldt hetzelfde devies als bij inhalen: bij twijfel, niet doen. Dus liever niet dat kopje koffie met een goede vriend die wellicht klant kan worden declareren, of gewoon de uren die je met die aannemer hebt zitten bellen als verlof opnemen.
Op diezelfde leiderschapstrainingen wordt ook het belang van voorbeeldgedrag erin gehamerd. Als jij klanten afbekt, wees dan niet verbaasd dat ondanks alle communicatiecursussen voor je medewerkers hun klantvriendelijkheid niet verbetert. En wanneer je het belangrijk vindt dat de helpdesk om half negen al bemand is, kom dan als teamleider niet pas om half tien aangezet, hoe hard je de avond ervoor ook gewerkt hebt aan de managementrapportages.
Ik kom op dit alles omdat we vorige week de finale in de soap van kamerlid Mark Verheijen hebben mogen aanschouwen. Een paar ritjes met de dienstauto, een duur flesje wijn en een VVD – feestje in een toch al leegstaand pand van de Floriade kostten hem de kop. Geen wereldschokkende bedragen waren hiermee gemoeid, maar het waren allemaal wel voorbeelden van niet zuiver, niet integer handelen. En daarmee toonde ons kamerlid niet het voor zo’n functie benodigde voorbeeldgedrag.
Jammer dat in het mediageweld- de website GeenStijl had er zelfs een dagelijkse rubriek aan gewijd- een ander staaltje van vreemd handelen van overheidsdienaren wat onderbelicht bleef. Ik doel hierbij op de inhuur door onze minister Opstelten van twee adviseurs annex interim managers om de ICT-problemen van de Nationale Politie op te lossen. Dat dit nodig was, geeft al te denke: kan de Politie haar eigen ICT managementproblemen niet oplossen? Maar de vergoedingen en condities waaronder dit gebeurt, zijn zodanig exorbitant dat het bijna lachwekkend is. Twee adviseurs, verbonden aan het failliete bureau BoerCroon die in twee jaar tijd 1,7 miljoen euro meenden te mogen kosten. En dan nog maar even gezwegen over de twee dienstauto’s met chauffeur die voor de heren werden ingezet: een kleine vier ton moesten die kosten. Voor de goede orde: het ging hier niet over twee volle jaren arbeid per individu.
Na deze in ieder geval financieel interessante opdracht, trad een van hen in dienst bij zijn voormalige opdrachtgever. Waarbij opgemerkt zij dat beide heren ook meeschreven aan het onderzoeksrapport dat hun voorganger de kop had gekost. ..
Onze minister meende de verplichting om dit soort exorbitante vergoedingen te melden te mogen negeren, omdat het geen ‘topfuncties naar de letter’ betrof. En maakt daarmee niet alleen duidelijk dat hij geen idee heeft hoe ICT-vraagstukken te moeten aansturen – al vreemd, omdat Veiligheid en Justitie anno 2015 nauw verweven is met informatieverzameling en -veredeling, maar ook dat hij kennelijk niet weet hoe hij de benodigde expertise moet organiseren. Want hoe uniek en capabel beide mannen ook mogen zijn, voor dat geld kun je er vast meer krijgen, of voor minder een net zo geschikt duo.
Des te schrijnender is deze gang van zaken als je bedenkt hoe star en rigide de overheid in de regel is met het inkopen van IT- diensten en -producten. Eindeloze programma’s van eisen, referenties en checklists moeten worden opgeleverd wil je als zelfstandige überhaupt in aanmerking komen voor een overheidsopdrachtje. Om maar te zwijgen over de tariefstellingen, waar tegenwoordig een beetje loodgieter zijn bed niet meer voor uit komt.
De conclusies over wie of wat hier wel of niet integer is, en wat het gedrag van Opstelten als voorbeeld voor de aan hem rapporterende ambtenaren zal hebben, laat ik graag aan de lezer. Dat dit iets zegt over de integriteit van de Politie-organisatie en haar leiding, moge echter duidelijk zijn.
François van Heurn is zelfstandig ICT manager en –adviseur. Vanuit zijn achtergrond als econoom blijft hij zich verbazen over de moeite die organisaties zich dagelijks getroosten om rendement uit hun ICT investeringen te halen.
