Een robot als buddy in de klas

Het basisonderwijs kampt met grote uitdagingen zoals een groeiend lerarentekort en een toenemende diversiteit aan kinderen in de klas. Een veelbelovende nieuwe technologie, die leerkrachten en kinderen hierbij kunnen helpen, is de sociale robot. Deze fysieke robots maken gebruik van kunstmatige intelligentie en kunnen communiceren met kinderen door sociale rollen op zich te nemen, zoals die van een medeklasgenoot of onderwijsassistent. Eerder onderzoek toont aan dat de inzet van sociale robots op verschillende manieren kan leiden tot betere resultaten dan traditionele onderwijstechnologieën.

Sociale robots brengen niet alleen kansen met zich mee, maar leiden ook tot nieuwe ethische vragen. In zijn promotieonderzoek heeft Smakman onderzoek gedaan naar de morele overwegingen van verschillende belanghebbenden, zoals ouders en leerkrachten. Daaruit kwam een palet van 17 ethische waarden. Met deze uitkomst heeft Smakman een richtlijn opgesteld die scholen handvatten geeft. Bijvoorbeeld om ouders vooraf te betrekken en dat robots kunnen worden ingezet om kinderen samen te laten werken. De richtlijn biedt robotbouwers kenmerken om te implementeren, zoals privacy borgen door dataminimalisatie. Maar ook geeft de richtlijn aan om de technische infrastructuur van scholen en robots te verbeteren; want dat laat vaak nog te wensen over.

Uit het onderzoek blijkt ook dat sociale robots voor- en nadelen kunnen hebben voor het basisonderwijs. Dat maakt de verantwoorde inzet van robots complex. Toch zien respondenten de sociale robots als een waardevol hulpmiddel. Ook blijken sociale robots geen negatief effect te hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen als ze verantwoord worden ingezet.

Daarnaast komt uit Smakmans onderzoek naar voren dat meerdere factoren van invloed zijn op hoe mensen denken over sociale robots. Zo blijkt dat mensen met een laag inkomen een meer sceptische houding hebben tegenover sociale robots. Factoren als leeftijd en opleidingsniveau spelen ook een rol hoe men tegen de robots aankijkt. Hoe lager de leeftijd (tot 35 jaar), hoe minder sceptisch. En hoe hoger (theoretisch) opgeleid, hoe sceptischer in vergelijking met lager (praktisch) opgeleid.