Vorige week heb ik een bijzonder pijnlijk gesprek met een vriend van me gehad. Ik noem hem hier maar even Kees. Kees heeft het altijd goed gedaan in zijn leven: succesvolle carrière, leuk gezin waarvan de kinderen een voor een goed terecht zijn gekomen, kortom niets te klagen.
Kees is ook altijd een sociaal mens geweest. Hij vervulde en vervult nog steeds talloze onbetaalde bestuursfuncties van instanties die iets betekenen voor de minder bedeelden onder ons, of op het gebied van cultuur. Ik werd er wel eens moe van als ik dacht aan zijn nevenfuncties. Voor zijn verjaardag vraagt hij geen cadeaus maar een enveloppe voor een of ander maatschappelijk doel.
Een andere mooie eigenschap van Kees is zijn optimistische levensvisie. Hij ziet altijd de zonnige kanten van het leven in, en zo gelooft hij ook in de missie die hij met zijn bedrijf nastreeft. Kees was zelfs zo optimistisch dat hij goed bedoelde adviezen van andere vrienden als zuurpruimerij naast zich neerlegde. Want hij was altijd succesvol geweest, en zal dat nu ook zijn. Ongevraagde adviezen zijn nooit welkom.
En zo liep Kees in de fuik die voor ondernemers, toch meestal mensen met een gezonde hoeveelheid optimisme, altijd open staat. Kees bleef volharden in zijn idee, alle ongevraagde adviezen ten spijt. De sociale mens in Kees weerhield hem er ook van maatregelen te nemen om personeel in te krimpen.
Je raadt het al. Het loopt niet goed af met Kees, een faillissement is vrijwel onafwendbaar. Ik heb op hem ingepraat om medewerkers te ontslaan, want die vallen nog terug op een UWV uitkering, terwijl hij al zijn vermogen opgebrand heeft aan het nobele nastreven van zijn idee en zelf dus helemaal nergens op terug kan vallen. Want als ondernemer mag je alleen belasting betalen en verder zoek je het maar uit.
Hieruit leren we wat we allemaal al lang weten, maar zo vreselijk moeilijk ten uitvoer is te brengen: ondernemen is een delicate balans tussen optimisme / positivisme en realiteitszin. Maar wat weerhoudt een ondernemer van realiteitszin? Ik denk dat het antwoord daarop afhankelijk is van de persoon: het kan variëren op de schaal van koppigheid tot algehele blindheid, en alle tussenvormen.
Had Kees zijn penibele situatie kunnen voorkomen? Ja, hij had open moeten staan voor alle ongevraagde adviezen. En hij had het economische tijdgewricht waarin we nu leven moeten accepteren en zich daaraan moeten aanpassen.
Kees verzuchtte: “waaraan heb ik dit verdiend? Zou ik nou als een barbaar geleefd hebben dan kan ik er nog iets van begrijpen.” Kees stond altijd voor de maatschappij klaar. Ik ben heel benieuwd naar wat de maatschappij nu voor Kees gaat betekenen.
