Eerstejaarsstudenten Economie wordt al snel de regel ‘there is no such thing as a free lunch’ bijgebracht. In het Nederlands hebben kennen we dit middels uitdrukkingen als ‘Voor niets gaat de zon op’ en ‘voor wat hoort wat’. In de afgelopen 15 turbulente jaren van Internethistorie, lijkt de industrie telkens weer deze regel te vergeten. En wij als arme consumenten, lijden graag mee aan dit collectieve geheugenverlies. Immers, wat is er mooier dan gratis?
Gratis kranten sterven uit
Geld verdienen met Internet betekende meestal: inzetten op inkomsten uit advertenties en maar hopen dat je door veel clicks op banners vanzelf rijk werd. Maar, zoals ook de teloorgang van de gratis krantjes als De Pers, Spits en Metro- in hoogtijdagen waren er vijf titels, nu nog één!- al aangeeft: ook aan dit verdienmodel zit een einde.
Steeds minder zijn we geneigd om op advertenties te clicken, cookies te accepteren of ‘likes’ op facebook uit te delen. Met als grappige consequentie dat het aantal advertenties alleen maar lijkt toe te nemen, en de manier waarop deze gepresenteerd worden steeds agressiever wordt. Zo zocht ik een paar maanden geleden naar een nieuwe koffiezetter bij een postorderbedrijf, en sindsdien blijven de banners en pop-ups maar terugkomen. Kennelijk snappen ze bij dat bedrijf niet dat ik inmiddels allang elders die koffiezetter heb gekocht en dat zij hun advertentiecentjes beter anders kunnen aanwenden. Met als effect dat het betreffende bedrijf in mijn irritatiezone terecht komt, en zolang het daar zit, zal ik er geen zaken mee doen!
Een ander effect van ‘gratis’ is dat in hun jacht op big data, internetsites maar al te graag onze voorkeuren en gedrag willen verzamelen. Dat vinden we best, zolang we ons daar niet bewust van zijn. Zodra dat even fout gaat- doordat onze data plots ‘op straat’ liggen- schreeuwen we moord en brand over de schending van onze privacy. Kennelijk willen we niet accepteren dat we in ruil voor een gratis website of Internetdienst iets terug moeten geven.
Daarom wordt het tijd dat we gaan leren en accepteren dat ook het Internet niet gratis is. Uiteraard is er niets op tegen om het bezoeken van de site van een telecom-aanbieder gratis te laten zijn- die aanbieder kan er aan verdienen door ons een abonnement te verkopen- maar alle andere sites waar transacties plaatsvinden, ervaringen worden gewisseld of nieuws wordt verspreid, zouden snel over moeten gaan naar betaalde versies. Niet om hiermee enorme bedragen te gaan verdienen, wel om ons te verlossen van advertenties en om op deze wijze echt onze privacy te kunnen garanderen.
Slimme Internet-ondernemers snappen dat het die kant uitgaat en hebben dit model al ingericht. Kijk maar eens naar De Correspondent of Blendle. Niks geen advertentie-inkomsten: betalen zul je voor onze content, en als je die niet bevalt, zeg je je abonnement op.
Daarmee kan ook het Internet de stap naar een normale, volwassen industrie maken. En de hierboven aangeven eerste les Economie voor beginners als principe aanvaarden.
François van Heurn is als econoom gefascineerd door de toegevoegde waarde van informatietechnologie en de enorme moeite die de mensheid zich moet getroosten om die toegevoegde waarde in de praktijk te realiseren. Hij werkt als zelfstandig project- en interimmanager onder de vlag van www.baileybridge.nl
