De economische uitdagingen waarmee Nederland momenteel wordt geconfronteerd, zetten de bestaanszekerheid en koopkracht van burgers onder druk. Dit schaadt het vertrouwen in de overheid en verzwakt de sociale cohesie. In dit blog verkennen we hoe de maatregelen uit het Hoofdlijnenakkoord bijdragen aan het versterken van inkomenszekerheid en hoe technologie een cruciale rol speelt in de uitvoering daarvan. Door betere beleidsuitvoering en procesoptimalisatie kunnen we gezamenlijk werken aan een toekomst waarin stabiliteit en welvaart voorop staan.
1. De basis voor herstel van vertrouwen: bestaanszekerheid en samenwerking
De economische uitdagingen waar Nederland mee kampt, zoals inflatie en stijgende kosten van levensonderhoud, hebben het vertrouwen in de overheid verder onder druk gezet. Bestaanszekerheid en koopkracht zijn daarom essentiële pijlers voor een stabiele samenleving. Zonder financiële zekerheid verliezen burgers het vertrouwen in de toekomst en de overheid, wat de sociale cohesie verzwakt. Overheidsmaatregelen die deze zekerheden herstellen, zoals besproken in het Hoofdlijnenakkoord, zijn cruciaal voor het versterken van het vertrouwen in publieke instellingen.
Het Hoofdlijnenakkoord zet in op gerichte inkomensondersteuning voor kwetsbare groepen om koopkracht te versterken. Deze maatregelen kunnen niet alleen directe effecten hebben op het welzijn van burgers, maar versterken daarmee ook hun vertrouwen in de overheid als een rechtvaardige instantie. Dit vertrouwen is essentieel voor het goed functioneren van een democratie en sociale cohesie. Studies tonen aan dat economische zekerheid een directe invloed heeft op de betrokkenheid van burgers bij democratische processen.
Toch brengt de uitvoering van deze maatregelen uitdagingen met zich mee. De identificatie van kwetsbare doelgroepen vraagt om een gecoördineerde aanpak, waarbij gegevensuitwisseling tussen verschillende overheidsinstanties noodzakelijk is. Technologie kan hierbij helpen door het mogelijk te maken data veilig en efficiënt te delen, wat zorgt voor een beter inzicht in de financiële situatie van burgers. Echter, de menselijke factor blijft cruciaal om ervoor te zorgen dat beslissingen zorgvuldig en rechtvaardig worden genomen. De combinatie van technologie en menselijk oordeel is onmisbaar om de juiste ondersteuning te bieden, wat bijdraagt aan het herstel van vertrouwen en maatschappelijke betrokkenheid.
2. Complexiteit en wendbaarheid in beleidsuitvoering: de rol van technologie
De maatregelen uit het Hoofdlijnenakkoord hebben een grote impact op de interne processen van overheidsinstanties. De complexiteit van beleid en uitvoering loopt vaak vast door starre structuren en een gebrek aan samenwerking tussen verschillende instanties. Het rapport ‘Werk aan Uitvoering’ benadrukt hoe bestaande systemen vaak niet snel genoeg kunnen inspelen op nieuwe beleidsdoelen, terwijl ‘Klem tussen balie en beleid’ de kloof tussen beleid en praktijk aankaart.
Voor effectieve uitvoering moeten instanties als de Belastingdienst, UWV en gemeenten hun processen herzien, met als kern de verbetering van gegevensuitwisseling en samenwerking. Het aanpassen van IT-systemen is essentieel, maar ook de gedragsverandering van medewerkers speelt een rol in het succes van die veranderingen. Veel burgers ervaren daarnaast problemen met de complexiteit van toeslagen en inkomensondersteunende maatregelen, wat het wantrouwen in de overheid vergroot. Wendbaarheid in de uitvoering is daarom noodzakelijk om snel en effectief op beleidsveranderingen te reageren.
Hier speelt technologie een cruciale rol. SAP kan helpen bij het digitaliseren en integreren van systemen, zoals bijvoorbeeld in Servië, waar de overheid begrotingen beter beheert dankzij data-analyse en samenwerking tussen instanties. Door gegevens veilig te combineren, kunnen kwetsbare burgers snel geïdentificeerd worden, zonder dat dit ten koste gaat van privacy of transparantie. AI-technologie helpt bovendien om gegevens efficiënt te verwerken, terwijl menselijke professionals blijven toezien op zorgvuldige besluitvorming. Zo kan technologie overheidsdiensten efficiënter en wendbaarder maken, terwijl het vertrouwen van burgers in de overheid wordt hersteld.
3. Visie op een wendbare en rechtvaardige overheid
De toekomst van Nederland hangt af van de combinatie van economische welvaart en het herstellen van vertrouwen in de overheid. Het is duidelijk dat financiële stabiliteit essentieel is, maar ook een rechtvaardige en transparante uitvoering van beleid is cruciaal. Overheidsinstanties moeten samenwerken en technologie omarmen om de uitdagingen van deze tijd aan te gaan. Dit vereist een geïntegreerde aanpak waarin beleidsmaatregelen, samenwerking en technologie elkaar versterken.
Een belangrijke stap voorwaarts is het bevorderen van gegevensuitwisseling tussen instanties, zonder de privacy van burgers uit het oog te verliezen. Door belastinggegevens te combineren met gegevens van zorginstellingen en gemeenten, kan een volledig beeld van de financiële situatie van burgers worden verkregen. Dit stelt de overheid in staat gerichtere en effectievere ondersteuning te bieden. Tegelijkertijd biedt technologie zoals Self-Sovereign Identity (SSI) de mogelijkheid voor burgers om zelf controle te houden over hun gegevens, wat bijdraagt aan een balans tussen gepersonaliseerde ondersteuning en privacy.
De inzet van AI en blockchain kan daarnaast helpen om grote hoeveelheden data efficiënt en veilig te beheren, met menselijke professionals die blijven toezien op zorgvuldige besluitvorming. Zo kan technologie bijdragen aan een rechtvaardig proces, waarbij snelheid en maatwerk samenkomen om kwetsbare groepen beter te ondersteunen.
Het is tijd om de transformatie in gang te zetten, en SAP staat klaar als strategische partner om overheden te ondersteunen bij hun digitale transitie. Door gezamenlijk te werken aan wendbaarheid en samenwerking, kunnen we bouwen aan een stabiele, inclusieve samenleving waarin elke burger de steun krijgt die hij of zij verdient. De politiek speelt hierin een belangrijke rol: nu is het moment om deze visie uit te dragen en tot uitvoering te brengen.
Yves Derks is Industry Value Advisor bij SAP
