Kun je nog goed sturing geven als je onvoldoende inzicht hebt in mogelijk effecten van innovatie en (informatie)technologie op je organisatie? Wanda Orlikowski (2008) wijst op het ontbreken van aandacht voor (informatie)technologie in wetenschappelijke managementliteratuur. Van artikelen gepubliceerd over een periode van 1997 – 2006 adresseert slechts 4,9% van de artikelen het fenomeen (informatie)technologie.
Waarom lukt het de ene organisatie wel en de andere niet om zich technologische vernieuwing en innovatie eigen te maken? Zo miste Henzo de juiste afslag naar het tijdperk van digitale fotografie. Henzo produceerde fotoalbums van hoge kwaliteit en verkocht deze via de tussenhandel. Henzo bleek niet in staat om mee te profiteren van de digitale fotorevolutie waarbij zelfs in het crisisjaar 2009 digitale fotoboeken een groeimarkt vormden. Mogelijk heeft de impact van (informatie)technologie op de reisbranche ook de inmiddels failliete reisorganisatie Oad parten gespeeld.
Innovatie kan van levensbelang zijn
Het gebrek aan veranderkracht[i] hindert organisaties bij het (snel) reageren op innovatie. Dit kan voor organisaties van levensbelang zijn. Merkwaardig genoeg hebben veel organisaties (nog) geen beleid of visie hoe veranderkracht is te meten of te ontwikkelen. Zeker in een wereld waar technologische innovatie razendsnel gebeurt en in sommige branches de bestaande product- en dienstverlening geheel overhoop haalt is dit belangrijk. Vooral als je het lot van de organisatie niet alleen wil laten afhangen van de factor toeval of geluk.
Eigen onderzoek[ii] laat zien dat het bepalen van een gezamenlijk (organisatie)doel en het kiezen van een passende veranderaanpak onderwerpen zijn waar het (hogere) management moeite mee lijkt te hebben. Achter deze managementtaken gaan competenties schuil zoals:
– strategische oriëntatie;
– conceptueel denkvermogen;
– innovatief denken, en
– organisatiebewustzijn.
Strategische oriëntatie is het koppelen van een lange termijnvisie aan operationele werkzaamheden. Op de hoogste niveaus is dit een geavanceerd bewustzijn van (wereldwijde) invloed op strategieën en hoe zich dat vertaalt naar het maken van keuzes.
Conceptueel denkvermogen betreft het vermogen om patronen en verbanden te zien tussen situaties die klaarblijkelijk niet met elkaar samenhangen of samenhang te herkennen in complexe situaties teneinde nieuwe product- en dienstverlening te ontwikkelen.
De competentie innovatief denken omvat problemen oplossen en kansen benutten op een creatieve en unieke wijze. Op strategisch niveau betekent dit het aanmoedigen van nieuwe ideeën die in de organisatie onbekend zijn teneinde op het gebied van innovatie een vooraanstaande rol te gaan spelen.
Organisatiebewustzijn gaat over het vermogen om machtsverhoudingen in de eigen of in andere organisaties (klanten, leveranciers, etc.) te herkennen en te begrijpen. Dit omvat het vermogen om vast te stellen wie in werkelijkheid de beslissingen nemen en wie deze beslissingen kunnen beïnvloeden, maar ook voorspellen hoe mensen zullen reageren op nieuwe gebeurtenissen.
De genoemde competenties zijn onderdeel van het transformationeel competentiemodel (Clemens van den Broek – Rotterdam Business School).
De rol van (informatie)technologie wordt in het samenspel tussen technologie, organisatie en personen steeds dominanter en meer diffuus en verweven. Iets waar Orlikowski (2008) ook op wijst. Ze gebruikt hiervoor de term sociomateriality: “humans, organizations and technology are assumed to exist only through their temporally emergent constitutive entanglement.” Het (hogere) management heeft hiervoor competenties nodig die helpen veranderkracht te ontwikkelen zodat de impact van (informatie)technologie op de juiste waarde kan worden geschat en de juiste keuzen worden gemaakt voor de organisatie bij het uitstippelen van de route richting toekomst.
Deze blog is een bewerkte en geactualiseerde samenvatting van een eerder artikel op de site van MT te lezen via: http://www.mt.nl/1/67267/home/het-drama-van-starre-organisaties.html
Leon Dohmen is principal managementconsultant CGI
[i] Regelmatig worden ook de termen innovatiekracht of veranderslimheid gebruikt.
