In twee weken tijd zijn er in drie rechtszaken interessante ontwikkelingen te melden over software en daarop verstrekte licenties. In dit blog een kort overzicht.
Functionaliteit en Programmeertaal auteursrechtelijk beschermd?
Allereerst de uitspraak van 2 mei van het Europees Hof van Justitie in de SAS-Institute zaak. De vraag die zich in deze zaak voordeed, is of functionaliteiten en de programmeertaal van software via het auteursrecht te beschermen zijn. Het antwoord van het Europees Hof is: “nee”.
Het Hof formuleert met zoveel woorden dat “the functionality of a computer program and the programming language cannot be protected by copyright”. Deze uitspraak ligt in lijn met de heersende leer in de literatuur.
Is de aanschaf van standaardsoftware een koop in juridische zin?
Ten tweede een uitspraak van de Hoge Raad van afgelopen vrijdag, 27 april. Daarin creëert de Hoge Raad duidelijkheid over een langlopende vraag in de literatuur, of het verlenen van een gebruiksrecht op standaardsoftware kwalificeert als ‘koop’ in het Nederlands Burgerlijk Wetboek. (Veelgebruikt argument was altijd: je kóópt software niet, je krijgt enkel een licentie om de software te gebruiken.)
De Hoge Raad heeft nu beslist dat de afdeling koop van toepassing is op de aanschaf van standaardsoftware, ook als download, mits (i) tegen betaling en (ii) voor onbepaalde tijd. De letterlijke bewoordingen van de Hoge Raad zijn dat “de aanschaf van standaardcomputerprogrammatuur voor een niet in tijdsduur beperkt gebruik tegen betaling van een bepaald bedrag binnen het bereik van de kooptitel valt, ongeacht of sprake is van aanschaf op een gegevensdrager of via een download”.
Interessante carve-out van de Hoge Raad: “niet aan de orde is derhalve de goederenrechtelijke aard van software, en evenmin de kwalificatie van (de titel van verkrijging van) de gebruiksrechten die bij de aanschaf van de software worden verkregen”. Ik voorspel: hier is het laatste woord nog niet over gezegd.
Mag leverancier optreden tegen verhandeling van “gebruikte” licenties?
Last but certainly not least: de Usedsoft zaak. Deze loopt ook bij het Europees Hof. Hierin is nog geen uitspraak gewezen, maar is op 24 april jl. een advies van de advocaat-generaal bij het Hof.
Het gaat in deze zaak om de zogenaamde uitputtingsregel, namelijk de vraag of de rechthebbende de verdere verhandeling/distributie van een op de markt gebracht exemplaar van software tegen kan gaan. (Vergelijk een boek. Daarop rusten auteursrechten. Maar eenmaal op de markt gebracht, mag dat exemplaar van het boek vrijelijk worden verhandeld.)
De AG motiveert uitgebreid dat het recht op distributie van de kopie van software is uitgeput, wanneer de rechthebbende toestemming heeft verleend voor het downloaden via internet van deze kopie op een digitale gegevensdrager, mits (i) tegen betaling en (ii) voor onbeperkte tijd. Ik verzeker: dit is bepaald niet in lijn met de heersende (Europese) leer. Anderzijds: het gemaakte onderscheid tussen een fysieke dragen en downloaden op een fysieke drager, zeker met de bijkomende vereisten van betaling van een vaste prijs en een licentie voor onbeperkte tijd, is nogal kunstmatig.
Overigens komt volgens de AG UsedSoft hier niet mee weg. De UsedSoft klanten die (nog) niet over de software beschikten, downloaden de software namelijk na aankoop van de “tweedehands” licentie via de website van Oracle. In dat geval is de AG van mening dat er sprake is van een reproductie, doordat een nieuwe kopie wordt gemaakt – ook al heeft de eerste, oorspronkelijk verkrijger zijn kopie gewist of gebruikt hij deze niet meer.
En nu is het wachten op het Europees Hof zelf. Durft het Hof ook de stap te nemen, tegen verschillende lidstaten en de commissie in, om de kunstmatige scheiding tussen fysieke drager en downloaden op te heffen?
Op grond van bovenstaande lijkt software gelukkig anno 2012 als normaal product beschouwd te worden a la boek of auto. Ik denk dat afnemers hier blij mee mogen zijn en op den duur ook leveranciers, omdat ook software kan slijten en verouderen, hetgeen de aansprakelijkheid van de software-vendor gaat beperken. We wachten de ontwikkkelingen met belangstelling af, wellicht dat hierdoor ook de idioot hoge marges op software eens verleden tijd worden.