De afgelopen maand werden we opgeschikt door de ramp in Nepal. De aardbeving heeft tot nu toe al meer dan 8.000 levens geëist en bovendien zijn er nog 10.000 mensen zoek. Om elkaar in een land van chaos te vinden is erg moeilijk, en daarom schoten Facebook en Google de overlevenden te hulp. Dat is mooi, maar het toont ook aan hoe groot hun kennis is van, en invloed is op, onze privélevens.
Met de nieuwe Safety Check van Facebook kan je jezelf als ‘veilig’ markeren bij de gebeurtenis ‘Aardbeving Nepal’. Het is een eenvoudige manier om in één keer aan familie en vrienden te laten weten dat je gezond en wel bent na de ramp. Google lanceerde de ‘Person Finder’. Via deze webpagina vind je informatie over een vermiste kennis, of kan je belangrijke informatie delen over jezelf of iemand anders. Hoewel je er als overlevende in een afgelegen bergdorpje zonder internetaansluiting natuurlijk geen bal aan hebt, is het gebaar mooi. Maar is dit gebaar voldoende, of een wassen neus?
Bedrijven zoals Google en Facebook hebben een grote invloed op ons dagelijks leven. Veel gebruik van Facebook beïnvloedt na een tijdje de manier waarop je omgaat met vrienden. Google bepaalt welke bedrijven als eerste naar boven komen als je op zoek bent naar een timmerman of tuinman in je buurt. Google deelt via Streetview en Earth belangrijke geografische informatie. Dat kan ook misgaan. In 2010 verhuisde een Nicaraguaanse militaire commandant zijn troepen naar een grensgebied tussen zijn land en Costa Rica. Het kamp plantte de Nicaraguaanse vlag en dumpte afval op Costa Ricaans grondgebied. De commandant meende dat het land bij Nicaragua hoorde “want dat zag je op Google Maps”. Foutje van Google.
Gebruikers zijn afhankelijk van Google omdat ze elke dag, in verschillende situaties, gebruik maken van allerlei diensten. Als het gaat om geografische informatie, email, bedrijfsgegevens of beoordelingen van restaurants, weten we dankzij Google snel wat we weten willen. Maar dat heeft een consequentie. Bedrijven waar we op vertrouwen, bijvoorbeeld als het gaat om informatievoorziening, en waar veel mensen mee werken, hebben macht. Dat hoeft niet negatief te zijn, zolang de bedrijven daar ethisch mee omgaan. En zij hun verantwoordelijkheid nemen voor de maatschappij waar ze hun bestaansrecht aan ontlenen. Noblesse oblige, dat idee.
Hoe kunnen multinationals dat in de praktijk brengen? Het is niet moeilijk. Door klantendata niet door te verkopen aan adverteerders. Door fatsoenlijke salarissen te betalen. Door niet te sjoemelen met belastingen. En juist daar gaat het mis. Al jarenlang betalen Google en consorten dankzij De Dutch Sandwichmethode veel minder belasting dan zij zouden moeten. De Nederlandse Staat faciliteert dit gedrag, dat door Google zelf wordt goedgepraat. Alle belasting die niet wordt afgedragen, wordt níet geïnvesteerd in onderwijs, zorg of infrastructuur. Ontduiken van belasting heeft dus een direct effect op de maatschappij, wereldwijd. Dat is allesbehalve verantwoordelijk. Bovendien getuigt het van een onsmakelijk soort kortetermijndenken.
Bijzonder is dat dit gedrag niet strookt met de filosofie van Google zelf (punt 6: ‘Je kunt geld verdienen zonder slecht te zijn’.) Dus daarom een verzoek aan de grote internet multinationals: erken de verantwoordelijkheid die je hebt en leef ernaar. Voed je aandeelhouders op en creëer ethisch besef binnen de organisatie. Betaal gewoon belasting. Geef per jaar een bepaald percentage van je winst aan goede doelen. Biedt concrete hulp bij rampen. Pas dan, en alleen dan, is de IkBenVeilig-app geen wassen neus, maar een goed gebaar.
Bram Haasnoot, RealOpen IT
