‘Ook in de Volvo Ocean Race is de eindgebruiker heilig’
Terugblik op Biometric Edge-project van SAP en AkzoNobel
In de Volvo Ocean Race gebruiken alle teams dezelfde boot. De bemanning maakt dus het verschil. Hoe haal je onder extreme omstandigheden het maximale uit de mens? En welke rol kan technologie hierin spelen? Dit vraagstuk was het startpunt voor het Biometric Edge-project van SAP en AkzoNobel. Een bijzonder innovatietraject volgde. “Je projectvloer vaart telkens weg.”
Na een uitputtingsslag van ruim acht maanden zit de Volvo Ocean Race 2017-2018 erop. Tijdens de race ging de aandacht logischerwijs uit naar de zeilers, maar achter de schermen bij team AkzoNobel werd ook een topprestatie geleverd. Experts van SAP en AkzoNobel werkten maandenlang aan het Biometric Edge-project. Doel van dit innovatietraject was om biometrische gegevens van de zeilers te verzamelen en die data vervolgens te vertalen naar bruikbare inzichten.
Zo werkt Biometric Edge
Negen bemanningsleden van team AkzoNobel droegen speciale horloges met een optische hartslagmeter die de hartslag continu monitort, en daarmee ook de hoeveelheid slaap en het calorieverbruik registreert. De biometrische gegevens mogen de boot niet verlaten tijdens de race. De data-analyse en interpretatie moesten dus aan boord plaatsvinden. Hiervoor werd SAP Leonardo IoT Edge gebruikt. Deze technologie kan de sensordata zonder internetverbinding verwerken en opslaan.
De data werden benedendeks automatisch gesynchroniseerd met een Raspberry Pi. De bemanningsleden konden hun gegevens bekijken in een overzichtelijke interface en daar acties aan koppelen. “Zodra de boot in een haven kwam, zetten we de data over naar het SAP Cloud Platform”, legt initiatiefnemer en architect Paul Eringfeld van SAP uit. “Daar deden we de diepere analyses. De resultaten en verbeterde datamodellen werden voor de start van de volgende race weer naar de boot gestuurd, zodat de schipper altijd weet hoe de bemanning ervoor staat.”
Betere besluiten nemen
Simeon Tienpont, de schipper van team AkzoNobel, was een groot voorstander van het project. Eringfeld: “Het idee ontstond tijdens een gezamenlijke design-thinkingsessie in oktober 2016. Simeon zei: de boten zijn gelijk, het verschil zit in de bemanning. Als jullie me kunnen helpen de bemanning beter te monitoren – qua performance, slaap, eten en drinken – zou dat zeer welkom zijn. Dan kan ik betere besluiten nemen. Dat idee vormde het uitgangspunt voor de ontwikkeling.”
In februari 2017 sloten Fokko Kip en David Röell zich aan bij het Biometric Edge-project. “Eigenlijk was het geen samenwerking, maar echt een team”, zegt Kip, die namens AkzoNobel vanuit de IT-kant bij het project betrokken was. “In het begin was het vooral uitzoekwerk. Hoe gaan we het opzetten? Ook zijn we naar Göteborg geweest om het management van de Volvo Ocean Race ervan te overtuigen dat deze oplossing binnen het ‘one-design’ concept past en een prachtige aanvulling daarop is.”
Voordelen voor de crew
“Onze focus lag eerst op de basics”, vertelt Röell, die de rol van projectmanager vervulde voor SAP. “Deze race gaat om hele kleine percentages. Als je kijkt naar de totale racetijd is het verschil tussen de nummer 1 en 2 nog geen half procent. De kleinste details kunnen het verschil maken tussen winnen en verliezen. De zeilers zeggen zelf: we kennen de boot en weten hoe we deze moeten zeilen. Maar hoe goed kennen we onszelf? Hoe reageren onze lichamen op de extreme omstandigheden?”
“Die spiegel hebben we ze voorgehouden. De zeilers konden niet alleen zichzelf beter in de gaten houden, maar ook het team. Als iemand moe was en wilde slapen, dan stelde een ander bijvoorbeeld dat hij eerst moest eten, en maakte hij een extra maaltijd voor zijn maatje. Ook hebben we gezien dat iemand na een wachtdienst een klus op de boot wilde doen. Het team zei toen tegen hem: je moet nu slapen, want je staat straks weer aan het roer. Wij nemen die klus wel over. Het team ging zo de krachten beter verdelen. Dat was mooi om te zien.”
Zo zijn er nog veel meer subtiele verbeteringen doorgevoerd. “We zagen ook dat de zeilers minder slaap krijgen tegen het einde van de race. En als ze dan slapen hebben ze een hogere hartslag, dus slapen ze minder goed. Ryan West, de fysioloog van team AkzoNobel, vertaalde dat naar een aangepaste samenstelling van de voeding. Aan het einde zijn we met weermodellen de calorieverbranding en slaappatronen gaan voorspellen. De data maken dan een betere planning mogelijk.”
Uitdagingen
Een ambitieus project als dit kent vrijwel altijd de nodige hobbels. “Het contact met de zeilers was in het begin wel een uitdaging”, blikt Kip terug. “Simeon was enthousiast en een aantal jonge mensen aan boord vonden het ook interessant. Maar de oudere bemanningsleden waren wat gereserveerder.” Röell begrijpt dat overigens wel. “Het is lastig om mensen die al zes keer de Ocean Race hebben gevaren ervan te overtuigen dat ze hiermee beter kunnen presteren. Wij zijn immers geen zeilers.”
Het eerste prototype werd dan ook niet geaccepteerd. Röell: “Het kwam erop neer dat we zes weken voor de start van de race nog een nieuwe oplossing moesten ontwikkelen. Die hebben we toen heel rap gebouwd en in de tweede etappe al kunnen gebruiken.” De logistiek ging ook niet altijd even soepel. “Je projectvloer vaart telkens weg. En af en toe moet je spullen laten invliegen en blijft de bestelling twee weken hangen bij de douane. Tegen de tijd dat die spullen vrij worden gegeven, is de boot alweer weg.”
Röell benadrukt dat de extreme omstandigheden een uitdaging op zich waren. “We moesten aan zoveel eisen voldoen. De apparatuur mag niet te zwaar zijn en niet te veel energie gebruiken, want dan moet er ook meer brandstof mee en dat is extra gewicht. Daar is het eerste prototype onder andere op gesneuveld. Ook moet de oplossing bestand zijn tegen zon, zee, zout, hitte, kou en impactschade. Uiteindelijk konden we tevreden vaststellen dat de wearables en de SAP-oplossing heel zijn gebleven.”
Lessons learned
De drie zijn erg blij met het eindresultaat. Kunnen andere experts nog iets leren van dit innovatieproject? “Begin zo vroeg mogelijk. Het is essentieel om snel draagvlak te creëren”, zegt Röell. “Zo’n oplossing werkt alleen als je een datamodel hebt en daarvoor zijn data nodig. Maar als de zeilers er niet in geloven, heb je geen data. Dan zit je met een prachtige technische oplossing waar je niks mee kunt.” Eringfeld: “De eindgebruiker is heilig. Die moet de waarde van een oplossing inzien.”
Volgens Röell is voor die acceptatie vooral belangrijk dat de oplossing ‘hassle-free’ is. “De zeilers willen een minimale investering met een maximaal rendement. Wij moesten dus telkens kijken: hoe vragen we heel weinig van de bemanning en geven we iets terug? En dan komt het geloof, waardoor je telkens een stukje verder kunt bouwen.” West, de fysioloog van team AkzoNobel, speelde een cruciale rol in dit proces. Eringfeld: “Hij is de ‘linking pin’ geworden die de terugkoppeling verzorgde tussen ons en de bemanning.”
Potentie voor de toekomst
Wat de drie heren betreft, krijgt het Biometric Edge-project een vervolg. “Deze technologie zou je ook bij andere intensieve sportevenementen kunnen inzetten”, zegt Röell. “En misschien zelfs in een medische context voor bijvoorbeeld migrainepatiënten of mensen met stress-gerelateerde reuma. Specifiek in de zeilsport zouden we de menselijke performance willen verbinden aan de bootperformance. Wie vaart het beste bij harde en zachte wind? Wie vaart het beste ’s nachts? Wie is het beste aan het roer en wanneer geef je die persoon rust?”
“Hadden we technologisch nog meer willen doen? Absoluut, en we hebben ook nog allerlei ideeën”, besluit Eringfeld. “Maar uiteindelijk moeten we ook reëel zijn. Dit was het maximaal haalbare resultaat binnen het gestelde tijdvak.” Kip is het daar hartgrondig mee eens. “Het was een zeer plezierige en bijzondere samenwerking waarin we veel bereikt hebben.”
