Naarmate organisaties ouder en groter worden neemt hun kwetsbaarheid af en gaan ze minder snel failliet (of stoppen ermee) in vergelijking met jonge(re) en kleine(re) bedrijven. Een onderverdeling van de levensloop van organisaties in 4 fasen en beschrijving van kenmerken geeft een interessante inkijk hoe organisaties overleven in het tijdperk van digitale transformatie.
Fase 1 – Starter: 0 – 5 jaren
Een bedrijf is een starter gedurende de eerste 5 jaren. Starters zijn over het algemeen kleine bedrijven. De meeste starters in 2016 waren ZZP-ers: ruim 107 duizend (bijna 81%). 25.608 starters (19%) waren zogenaamde MKB-bedrijven. Hun grootte varieert van 2 – 250 FTE. 15 startende bedrijven behoorden tot het grootbedrijf (> 250 FTE). Parttime bedrijven en parttime zelfstandigen zijn in bovenstaande cijfers buiten beschouwing gelaten.[i]
Startende bedrijven zijn zeer kwetsbaar. Gemiddeld 40% gaat tijdens de eerste 5 jaren failliet of stopt ermee. En ongeveer 2x zoveel kleine bedrijven gaan failliet of stoppen ermee in vergelijking met grote(re) bedrijven ‘vertellen’ cijfers.
Fase 2 – (Snelle) groeier: 5 – 15 jaren
De gemiddelde leeftijd van kleine bedrijven (1 – 10 medewerkers) is ongeveer 10 jaren bij faillissement of stoppen. Snel groeien verkleind het risico hierop. Echter, slechts 1 op de 400 startende bedrijven lukt het om snel te groeien.[ii] Nederland had in 2015 ongeveer 7.500 snelgroeiende bedrijven. De gemiddelde leeftijd van bedrijven uit de top-100 is 7 jaren.[iii] Snelle groeiers hebben “het vermogen om iets dat inefficiënt of onmogelijk was mogelijk te maken of te herorganiseren met een simpel businessmodel.” Specialisatie (focus) is een belangrijk kenmerk van snelgroeiende bedrijven.[iv]
Een bijzondere groep (extreem) snelle groeiers zijn de zogenoemde ‘unicorns’. Dit zijn bedrijven met een beurswaardering of geschatte waardering van meer dan 1 miljard USD.[v] Behalve focus op specialisatie valt bij de top-10 van deze bedrijven het gebruik van softwareproducten op, (vaak) in combinatie met al bestaande assets. Adyen, een bedrijf dat online betaaldiensten aanbiedt, is het enige Nederlandse bedrijf in deze lijst (geraadpleegd op 29 augustus 2018).
Fase 3: Doorgroeier/stabilisator: 15 – 40 jaren
Slechts 21% van de bedrijven haalt een leeftijd van 20 jaren.[vi] Een bekend en succesvol Nederlands voorbeeld is Coolblue dat in 1999 is opgericht. De omzet van Coolblue groeit nog steeds flink. De laatste 5 jaren (2012 – 2016) rond de 50% per jaar.[vii] Naast webwinkels heeft Coolblue inmiddels ook fysieke winkels.
Tijdens de fase van doorgroeier/stabilisator transformeren de meeste bedrijven hun strategie van specialisatie (focus) naar diversificatie. Ook het betreden van buitenlandse markten is een optie om verder te groeien.[viii] In de context van dit artikel betekent diversificatie dat bedrijven een veelzijdig(er) aanbod van producten en diensten voeren. Dat kan in dezelfde sector of in meerdere verschillende sectoren zijn.[ix]
Amazon (23 jaren), Google (20 jaren en sinds 2015 onderdeel van moederbedrijf Alphabet) en Facebook (13 jaren) zijn andere voorbeelden van grote bedrijven in levensfase 3. Ook zij volgen een strategie van diversificatie. Met de acquisitie van producten zoals Instagram, WhatsApp en Oculus VR heeft Facebook al heel vroeg gekozen voor een strategie van diversificatie.
Fase 4: Leven voor de lange termijn: 40 – … jaren
De meeste AEX-bedrijven voeren ook een strategie van diversificatie. Volgens een eigen quick-scan analyse (eind 2017) ongeveer 75%. Meerdere AEX-bedrijven bestaan al (ruim) meer dan 100 jaren en hebben verschillende veranderingen ondergaan zoals fusies, acquisities, reorganisaties en verkoop van onderdelen. Een aantal is van staatsbedrijf naar privaatbedrijf getransformeerd. Bedrijven zoals DSM en Philips hebben allebei een business unitstructuur waarbij deze units (tamelijk) autonoom zijn en een eigen verantwoordelijkheid hebben voor bijdrage in omzet en winst. Deze flexibele structuur – ook wel ‘klein binnen groot’ genoemd[x] – zorgt voor wendbaarheid en is ondersteunend aan het actieve aan- en verkoopbeleid van beide organisaties. Procesintegratie, webshops en zogenoemde ‘social tools’ spelen een steeds belangrijkere rol bij het construeren van (interne en externe) netwerken en samenwerking tussen organisaties.[xi]
Klein en lang leven
Niet-beursgenoteerde ondernemingen zoals VDL (opgericht in 1953) leunen eveneens op een strategie van diversificatie en flexibele (en platte) structuur met werkmaatschappijen. x Een minder bekend MKB-bedrijf met 80-90 medewerkers dat al sinds 1796 bestaat is Driessens in Panheel. Ook als je klein blijft is dus een lang leven mogelijk. Wat bij Driessens opvalt, is de aandacht voor variatie en vernieuwing. Ook hier is de term diversificatie van toepassing en mogelijk een belangrijke bouwsteen voor een (nog veel) lang(er) leven.
Diversificatie en ouder worden van organisaties verschillen per sector. DSM en Philips hebben de afgelopen jaren meer focus aangebracht in hun diversificatie. Philips is daarbij ook flink gekrompen qua aantal medewerkers. Met de overname in 2015 van het Britse gasbedrijf BG Group maakt Shell het producten en dienstenaanbod juist meer divers. De Zuid-Koreaanse reus Samsung (opgericht in 1938) hanteert ook een strategie van diversificatie.
Microsoft (42 jaren) en Apple (41 jaren) zijn andere voorbeelden buiten Nederland van lang levende organisaties die inmiddels de 40 jaren zijn gepasseerd. Ook zij passen een strategie van diversificatie toe. Samen met de eerder genoemde bedrijven Amazon (23 jaren), Google (20 jaren) en Facebook (13 jaren) vormen ze de top 5 van bedrijven met de hoogste financiële waardering wereldwijd.[xii] Begin augustus 2018 bereikte Apple als eerste bedrijf een marktwaarde van 1 biljoen (1000.000.000.000) US dollar.
Leon Dohmen is principal managementconsultant bij CGI
Dit artikel is een samenvatting/bewerking van de artikelenserie op ManagementSite: de veerkracht van grote organisaties
[i] https://www.kvk.nl/download/Jaaroverzicht%20Bedrijfsleven%20Nederland%202016%20versie%20US7_tcm109-433766.pdf
[ii] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/40/1-op-400-startende-bedrijven-wordt-gazelle
[iii] http://www.consultancy.nl/nieuws/13444/de-100-snelst-groeiende-bedrijven-en-startups-van-nederland
[iv] http://www.consultancy.nl/nieuws/13610/snelgroeiende-startups-vaak-gekenmerkt-door-simpel-business-model
[v] https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_unicorn_startup_companies
[vi] http://www.post-gazette.com/business/pittsburgh-company-news/2016/12/19/Most-companies-don-t-last-50-years-but-these-Pittsburgh-businesses-have/stories/201612180010
[vii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Coolblue
[viii] http://www.smmeresearch.co.za/SMME%20Research%20General/Journal%20Articles/SMEs_LIFE_CYCLE%20_STEPS_to_FAILURE_or_SUCCESS.pdf
[ix] https://www.bcg.com/documents/file14912.pdf
[x] https://www.managementsite.nl/maakindustrie-wim-van-der-leegte-vdlgroep
[xi] https://www.mckinsey.com/industries/high-tech/our-insights/how-social-technologies-are-extending-the-organization
[xii] https://itexecutive.nl/data-en-digitaal/data-driven-bedrijven-veroveren-de-wereld/
