Wie meent dat de bezuinigingen in de zorg betekenen, dat er bij een komende ziekenhuisopname een onpersoonlijke robot aan het bed verschijnt, in plaats van een montere verpleegster, vergist zich. Dat althans zou geconcludeerd kunnen worden na een bezoek aan een bijeenkomst die Waag Society afgelopen vrijdag organiseerde, onder de naam Trust me I’m a robot.
Nu deed onderzoeker Johan Hoorn (VU-Amsterdam) er ook alles aan de verwachtingen uit de sfeer van directe toepasbaarheid te houden. Zo liet hij een kleine robot die rechtstreeks uit de schappen van Bart Smit afkomstig leek in ‘zijn’ handen klappen.
Daarnaast presenteerde hi
j Alice, een pop die wel degelijk gevoelens van affectie oproept bij de toeschouwer, en waarvan je je kunt voorstellen dat je die eerder na een operatie wilt zien, dan een nachtzuster die pas na herhaald bellen en stinkend naar Belinda-menthol aan je bed verschijnt. Maar Hoorn benadrukte vooral de imperfectie en gebrekkigheid van Alice. Tja, hoezo Trust me?
De presentatie van de beide robots verhulde in feite waar het eigenlijk om gaat: een onomkeerbare beweging, waarover nu nagedacht moet worden, voordat PVV- en SP-achtige groepen het debat claimen en dan ongetwijfeld stemming zullen maken over ‘machines die onze bejaarden wassen’.
Gelukkig was er tijdens de bijeenkomst in de Waag, heel toepasselijk in de zaal waar ooit de Anatomische Les plaatsvond, wel degelijk aandacht voor ethiek en moraal. Ik geef u deze om over na te denken: de meeste mensen beschouwen het als een nachtmerrie als ze, oud en kwetsbaar, gewassen zouden worden door een robotachtige machine. Maar als je bejaarden vraagt: ‘wat zou u het liefst geautomatiseerd willen zien?’ Dan luidt het antwoord steevast ‘het wassen, omdat ik me dan zo kwetsbaar voel.’
Talrijke activiteiten in de zorg bestaan uit eindeloze herhaling. Medicatie uitreiken bijvoorbeeld. Een mens maakt bij routineklussen snel fouten, een robot niet. Zodra een machine in staat blijkt variatie aan te brengen in de manier waarop het voedsel of de medicatie aan weigerachtige cliënten toegediend wordt, waardoor de kans dat de behoeftige ook daadwerkelijk eet, of beweegt of zijn of haar medicatie neemt stijgt, bereiken we twee belangrijke doelen: de gezondheid van de cliënt verbetert en de verzorgenden houden meer tijd over voor echte persoonlijke zorg. Een win-win situatie heet dat.
Het ware mooi geweest als ook de presentatie van de beide robots vanuit dit perspectief was opgezet.
