Als burger verwonder ik mij over het feit dat de overheid veel handelingen nog niet digitaliseerde en burgers vaak te veel verschillende digitale loketten moet bezoeken bij het oplossen van een probleem. De processen op uitvoerend niveau dienen te worden ontworpen vanuit de behoefte van de burger.
Als belastingbetaler erger ik mij aan het fenomeen dat er nogal wat geld verloren gaat door mislukkende IT-activiteiten. En dat is nog maar het topje van de ijsberg: de kosten van inefficiënt beheer worden bijna nooit expliciet vermeld.
Burgerinitiatief
Om de IT-problematiek van de overheid op te lossen, is begin november een Aanzet tot een IT-Deltaplan geëtaleerd. Op die webpagina zijn 105 waardevolle aanvullingen en tegenvoorstellen neergezet.
Vervolgens is een manifest geschreven, voor het niveau van bewindslieden, leden van de Tweede Kamer en SG’s. Dit manifest is eind februari digitaal aangeboden aan de secretaris van de ministerraad en aan mevrouw Arib als voorzitter van de Tweede Kamer.
Overall architectuur niet haalbaar?
Dat de overheid te groot is om als geheel onder architectuur te brengen is onzin. Architecten die vinden dat dat niet kan, hebben wellicht een fout idee over een gelaagde architectuur.
Vier lagen kunnen worden onderkend:
1 Het geheel van organisaties uit de Rijksoverheid, de provincies, de gemeenten en de waterschappen.
2 Elke organisatie apart.
3 De businessdomeinen binnen die organisaties.
4 Het uitvoerend niveau met de bijbehorende ‘IT-solutions’.
Overall architectuur niet uitvoerbaar?
Veel critici stellen dat de overheid te complex en te veel onderling verweven is om een overall digitale architectuur op te stellen, uitmondend in een ‘grand design’.
Een vakbekwame architect en een opdrachtgever met doorzettingsmacht, zijn de succesfactoren voor een significante transformatie. In het manifest wordt daarom gepleit voor een Rijksdienst Digitale Dienstverlening met doorzettingsmacht en vetorecht, buiten het directe bereik van de politiek.
Economisch nut en sociale cohesie
Rond 1860 was het spoorwegennet in de VS tot landelijke dekking uitgerold. Het goederentransport gaf een significante impuls aan de bedrijvigheid en de personentrein werd een verrijking van de sociale contacten. In onze tijd hebben we het web, met webwinkels en een grote variëteit aan sociale media.
Dus overheid, investeer meer in een digitale infrastructuur, verrijkt met allerlei digitale faciliteiten voor de contacten tussen burgers onderling, groepsvorming, transacties met bedrijven en contacten met de overheid. Zet als ster in het midden een overheidscloud waar ambtenaren en burgers beiden gebruik van kunnen maken.
Transformatieproblemen
Het kabinet moet daarom nu investeren in de daadwerkelijke digitalisering van de samenleving en van de overheid zelf. Die investering zal worden terugverdiend door drastisch minder administratieve rompslomp, een verlichting van ons dagelijkse werkzaamheden, een hoger kennisniveau van de bevolking en meer sociale cohesie. Wellicht kan dat zelfs worden verkocht aan die landen die achtergebleven zijn (een soort betaalde IT-ontwikkelingshulp).
Hulp van buiten?!
Een paar grote Nederlandse bedrijven losten enkele IT-problemen waarmee de overheid worstelt al op. (Als digitaal architect hanteer ik de vierdeling: burgers, bedrijven, overheid, leveranciers uit de IT-sector.)
Ik heb er alle vertrouwen in dat zij de overheid willen helpen met tips, oplossingssuggesties, voorbeelden, best practices en het voorkomen van valkuilen. Maar de overheid moet wel willen luisteren en wellicht leren communiceren met die bedrijven.
Bereidheid tot veranderen?
De overheid is nauwelijks in beweging te krijgen. Zij voelt zich geborgen in de oude wereld. Zij durft nauwelijks outside the box te denken. Als belastingbetalers kunnen we niets, de belastingdienst heeft immers een monopoliepositie.
Als burger kunnen wij doorgaans ook niets. Maar, binnen een jaar zijn er verkiezingen. Dus, beste lezers, laten we de verkiezingsprogramma’s bestuderen en becommentariëren op:
- afspraken over het ontmantelen van overjarige, slecht functionerende IT-systemen,
- het meer doeltreffend financieren van IT-vernieuwingen,
- het investeren in digitale infrastructuren die het bedrijfsleven en onze samenleving naar een hoger plan tillen.
Medeburgers, kies voor een modern gedigitaliseerde overheid!
Daan Rijsenbrij, architectuurkenner & -auditor in de Digitale Wereld
Dit is een bewerking van een bijdrage die eerder verscheen op IT Executive.
