IT is anno nu tot een integraal onderdeel van het proces van innovatie geworden. Innoveren zonder gebruikmaking van informatietechnologie is heden ten dagen nagenoeg ondenkbaar. Het is daarbij echter belangrijk te weten, dat innoveren niet per definitie inhoudt, dat nieuwe software dient te worden aangeschaft. Technologie als zodanig creëert immers geen innovatie. Het zijn veel eerder de IT verantwoordelijken die, met een juiste inzet van bestaande infrastructuren, een meetbare bijdrage aan dit innovatieproces moeten leveren. Innovatie is zoals gezegd een integraal onderdeel van de organisatie en de IT afdeling maakt hier een onlosmakelijk deel van uit.
De vraag lijkt echter gerechtvaardigd in hoeverre de gemiddelde automatiseringsverantwoordelijke in staat is, of beter nog, door het management gevraagd wordt, zich in te spannen die meetbare bijdrage te leveren. Kortom, wordt de IT afdeling wel in een vroegtijdig stadium als volwaardig gesprekspartner in dit innovatietraject betrokken. Niet in de laatste plaats om juist te voorkomen dat bij een te late inschakeling van deze afdeling, extra IT investeringen dienen plaats te vinden. Investeringen die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden wanneer de IT verantwoordelijke, anticiperend vanuit het bestaande softwareportfolio, proactief binnen dit proces betrokken zou zijn geweest.
Om na te gaan hoe innovatie middels inzet van IT momenteel binnen het Nederlandse bedrijf- en instellingwezen plaatsvindt, heeft Heliview Research samen met Automatisering Gids al in 2010 een onderzoek onder (netto) ruim 1.500 bedrijven uitgevoerd om hierin een beter inzicht te krijgen. Bijna de helft van deze respondenten (780 waarnemingen), waren lijnmanagers – de andere groep IT managers en IT specialisten.
Procesverbetering belangrijke innovatie
Hoewel naar verwacht het merendeel van de innovaties (77%) betrekking heeft op het introduceren van nieuwe producten en / of diensten is het tevens vermeldenswaardig dat niet minder dan 65% van de bevraagden aangeeft dat innovaties tevens betrekking hebben op veranderingen in bestaande methodieken van werken, ofwel bestaande processen anders aan pakken. Dit ligt in lijn met een andere onderzoeksbevinding, namelijk dat 64% van de bevraagden aangeeft dat innovaties met name worden ingegeven door een wens of noodzaak om efficiënter te werken en daarmee kosten te besparen. Het leidt geen twijfel dat de component IT in dit proces een niet weg te denken rol speelt.
Innovatie procedures worden matig beschreven
Of het innovatieproces ook daadwerkelijk gestroomlijnd verloopt (geredeneerd vanuit de gedachte dat het betrekken van meerdere disciplines binnen een innovatietraject ook een betere afstemming behoeft) geven de onderzoeksresultaten een minder hoopgevend beeld. Duidelijke procedures over de wijze waarop een innovatietraject dient te worden aangepakt blijken vaak te ontbreken. Het opvallende daarbij is, dat het lijnmanagement hier niet veel rooskleuriger over denkt dan het IT management. Deze afwezigheid van heldere procedures wordt verklaard door het feit dat maar liefst 57% van de bevraagden het eens is met de stelling dat innovatietrajecten mogen mislukken. En hierin blijkt het lijnmanagement (61%) nog overtuigder dan het IT management (53%). Stroomlijning in het proces van tot stand komen van innovatie zou toch een noodzakelijk voorwaarde moeten zijn. Maar het lijnmanagement, als eerst verantwoordelijke voor een juiste proces aanpak, blijft te vaak in gebreken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de directie door de onderzoeksgroep wordt gezien als het grootste struikelblok bij het succesvol doorvoeren van innovaties. En ook hierbij trekt het lijnmanagement het boetekleed aan, door zichzelf te kenschetsen als een belangrijke faalfactor, hoewel zij nog net iets vaker de afdeling financiën de zwarte piet toe schuift.
Wat wel vaker uit onderzoeken naar voren komt blijkt ook nu weer het geval te zijn. Directies zijn de drijvende kracht achter het proces van innoveren maar laten hun verantwoordelijkheden varen op het moment dat het op organiseren aankomt.
Zijn er ook lichtpuntjes?
Jazeker. Indien er binnen een organisatie sprake is van duidelijke richtlijnen omtrent procedures die bij een innovatieproces nageleefd dienen te worden, is de kans significant groter dat er meer innovatie trajecten worden aangepakt en wordt de directie significant minder vaak aangemerkt als het grootste struikelblok tijdens innovatietrajecten. Bovendien leeft binnen dit type organisaties sterker het idee dat het onacceptabel is wanneer dergelijke trajecten mislukken.
Het inzetten van externe dienstverleners tijdens het proces van innovatie levert over deze dimensies helaas echter geen noemenswaardige bijdrage op. Processen worden er niet meer gestructureerd op en de slaagkans van een innovatietraject neemt niet toe. Er is voor directies nog een andere reden om tijdens innovatietrajecten externe dienstverleners buiten de deur te laten. Want juist dan worden directies gezien als het grootste struikelblok.
De les? Innoveren doe je zelf, maar innoveren gaat niet van zelf!
Ton Ketelaars is algemeen directeur van Heliview Research
