Tradities maken wie je bent
December is een mooie maand; van geborgenheid, warmte, verbinding en samenzijn. Een maand vol tradities en rituelen. Van Sinterklaas en Chanoeka tot Kerst en Oud & Nieuw. Die tradities geven eigenheid, ze geven een plek, ze vertellen wie we zijn. Dat voelt vertrouwd, we groeiden op met die tradities. Ze zijn deels nostalgie, deels wens en deels helemaal hier-en-nu. Het drukt uit wie je bent, en het bepaalt wie je bent.
Zulke tradities zijn de beste manier om iets uit te drukken, te delen, benoemen en behouden. Ook als je kritische afstand neemt, zijn ze de mooiste, meest waardevolle manier om iets te doen. De eenheid van traditie kan hartverwarmend zijn.
Tradities bestaan omdat je ze maakt
Tradities gaan niet vanzelf. Je moet ze maken. Er moet eenheid zijn, eenvormigheid en herhaling. Wat en hoe we hetzelfde doen, bepalen we samen. Halloween was nooit ons feest. Kerst had alles met Coca Cola te maken. En niemand die zijn huis in duizenden lampjes stak om donkere maanden te vieren. We maken tradities. We proberen uit. Veranderen. Voegen toe, halen weg. Tot de jas ons perfect past. En als die jas dan eenmaal past dan zit het zo comfortabel en vanzelfsprekend. Dat we de jas nooit meer uitdoen.
Tradities worden gewoonten
Daarin schuilt het gevaar. Die prachtige vondst kan in herhaling op herhaling betekenisloze gewoonte worden. Je doet het, omdat je het doet, omdat het altijd zo was, omdat je dat nu eenmaal zo gewend bent. De betekenis vlakt af. De rijke inhoud worden holle handelingen. En tegelijkertijd wordt je stugger in het behoud van die gewoonten. Waar een traditie alles kan en mag worden, zit de gewoonte gegoten in een rigide keurslijf. Een prachtige schets van de cultuur wordt een potsierlijk karikatuur.
Gewoonten kunnen je objectiviteit ontnemen, doof voor een wereld die groter is dan wat jij met de paplepel in kreeg. Nog geen drie generaties terug was het gewoonte dat vrouwen niet mochten stemmen. We werkten zaterdagen. Andere gewoonten zijn dat we hetzelfde werk blijven doen, dat iemand maar een ding kan. Dat mensen met een handicap maar beter niet mee kunnen doen aan de maatschappij. Gewoonten die nu niemand meer aanhangt maar waar we nog steeds aan moeten werken om ze te doorbreken. Het zijn de ingesleten patronen waar iedereen over twintig jaar van zegt: “Dat ooit iemand dat kon geloven!”
Laten we samen weer mooie tradities maken
Die gewoonten zijn onzichtbaar, tot een deel van de mensen zegt: “Deze jas past mij niet meer.” Tot genoeg mensen dat zeggen. Dan breekt de gewoonte uit zijn stugge standbeeld en komt weer tot leven in een nieuwe traditie. Dat zijn de mooiste momenten. De momenten waarop we nieuwe waarde vinden. Waarop de herhaling, eenvormigheid en eenheid ons verbindt in ideeën en uitdrukking geeft aan wie we zijn en waar we voor staan. Zoals nu rondom participatie. We werken niet aan concepten, structuren of beleid. We werken aan nieuwe tradities. Nieuwe manieren om de wereld te zien en te benaderen.
Want de mooiste tradities zijn de tradities die we uitvinden. Die we nu ontdekken. Die nu geboren worden, tot leven komen en veranderen. Welke tradities hebben we over 15 jaar gemaakt? Tradities waar we trots op zijn. Die de wereld een beetje beter maakten…
Ik wens jullie allemaal al het moois in 2016 en de prachtigste, nieuwe tradities.
Sabine
Sabine de Jong is Directeur van &U | Werken&Jij en Managing Partner van ACES International www.aces.nl, Executive Search in ICT.
Bekijk een bijzonder initiatief: www.participatiecertificaat.nl
