Bijna ieder bedrijf maakt inmiddels wel in meer of minder mate gebruik van Software as a Service (SaaS), oftewel software die als een dienst wordt afgenomen uit de cloud. Deze ontwikkeling is de afgelopen jaren op stoom gekomen door zakelijke cloudoplossingen als Office 365 en Salesforce en zal de komende jaren alleen maar verder versnellen. Ik durf te stellen dat er geen weg terug meer is: de voordelen van het dienstenmodel zijn dusdanig groot, dat tussen nu en de komende vijf jaar bijna alle IT als dienst zal worden afgenomen. Dit leidt niet alleen tot een transformatie van hele organisaties, maar ook de softwareleveranciers zelf staan voor het voldongen feit dat ze hun distributiemodellen moeten gaan aanpassen aan een nieuw tijdperk.
De SaaS-revolutie werd al jaren geleden voorspeld, maar inmiddels is het dan toch écht aan het gebeuren. Als ik kijk naar het klantenbestand van RES Software, dan zie ik dat bijna al onze klanten wel één of meerdere diensten uit de cloud afnemen. Daarmee zijn ze een proces gestart waarin ze afstand nemen van de traditionele, lokaal geïnstalleerde software en dat heeft grote gevolgen voor allerlei aspecten van de organisatie. Op technisch vlak wordt het bijvoorbeeld steeds belangrijker om de API’s van de verschillende softwarepakketten goed met elkaar te laten communiceren. Vroeger draaide alles op één enkele machine in de kelder, tegenwoordig werken we met verschillende autonome diensten die ergens in de cloud draaien. Hoe koppel je de database met klanten in Salesforce aan de database van je ticketingsysteem? Hoe zorg je dat de service store die je als dienst afneemt vlekkeloos communiceert met de cloudoplossing die de HR-afdeling gebruikt?
Een lease-auto
Ook op financieel gebied zal er van alles veranderen. Dankzij het SaaS-model verschuiven organisaties van investeringen op de balans naar variabele kosten per medewerker. Het gevolg is dat de IT-kosten veel transparanter worden dan ze waren. We kunnen precies zien wie wat gebruikt en verborgen kosten voor bijvoorbeeld hardware-onderhoud en beheer, zullen tot het verleden gaan behoren.
Je zou het kunnen vergelijken met het verschil tussen een gekochte auto en een lease-auto. Als je een auto koopt, dan zul je naarmate de auto ouder wordt, steeds meer onkosten krijgen. Die onkosten zijn natuurlijk niet altijd voorspelbaar, dus uiteindelijk wordt het lastig om precies te zien wat een auto je per kilometer kost. Met een lease-auto ben je over het algemeen iets duurder uit per maand, maar alle zorgen en ellende van het onderhoud worden door de leasemaatschappij opgevangen. Je neemt als het ware een zorgeloze mobiliteitsdienst af. Vergelijk dit met de IT, waar we niet meer zelf de middelen aanschaffen en onderhouden, maar functionaliteit als dienst afnemen, met alle bijkomende voordelen.
Finance en IT komen samen
Het SaaS-model zal er weliswaar niet per se voor zorgen dat IT goedkoper wordt, maar wel dat we meer grip kunnen krijgen op de totale uitgaven: de kosten zijn immers eenvoudiger door te belasten aan afdelingen en zelfs personen. De financiële afdeling zal hierdoor een grotere invloed uit kunnen gaan oefenen op de IT-afdeling en een nauwere samenwerking tussen finance en IT lijkt onvermijdelijk. Waar finance nu nog één keer per jaar vraagt wat IT nodig heeft aan budget, zal zij in de toekomst autonoom kosten kunnen alloceren aan afdelingen en mensen, dankzij de volledige transparantie van het dienstenmodel.
De voordelen voor de hele organisatie
Naast de financiële transparantie en de voordelen op beheergebied, biedt SaaS ook functionele voordelen. Zo zullen functionaliteiten veel vaker worden opgewaardeerd, wat organisaties een voorsprong geeft op bedrijven die hun software nog lokaal hebben staan. Grote softwareleveranciers als Google en Microsoft verbeteren tegenwoordig als eerste de cloudvarianten van hun software en daarna pas de on-premise versies. Bovendien hebben de cloudvarianten vaak al uitgebreidere functionaliteit, die in de lokale versies nooit beschikbaar zal komen.
Van technisch beheer naar supplier relationship management
Deze nieuwe manier van updaten en distribueren heeft verstrekkende gevolgen voor de rol van de IT-beheerder. Omdat de verantwoordelijkheid voor het updaten van de software verschuift naar de softwareleverancier (zie bijvoorbeeld de manier waarop Windows 10 updates installeert, zonder tussenkomst van de gebruiker), kan het zomaar gebeuren dat gebruikers ineens de beschikking hebben over nieuwe functionaliteiten zonder dat de IT-beheerder hier weet van heeft. De IT-beheerder zal hier dus beleid voor moeten gaan ontwikkelen. Bovendien moeten er Service Level Agreements worden onderhouden met de leveranciers van de IT-diensten, met als gevolg dat de functieprofielen van IT-managers worden aangevuld met eisen op het gebied van bijvoorbeeld supplier management.
Ook de technische rol van de IT-medewerker zal heel anders ingevuld gaan worden: in plaats van software installeren en werkplekken onderhouden, zal hij nu de diensten van verschillende leveranciers aan elkaar moeten gaan knopen en zich veel meer bezig moeten gaan houden met functioneel beheer.
Van softwareleverancier naar dienstleverancier
En last but not least: wat heeft dit alles voor gevolgen voor de softwareleveranciers zelf? Grote organisaties als Microsoft en Google nemen het voortouw en dicteren de markt. Dit zet de rest van de leveranciers voor de uitdaging om zelf ook hun software als dienst uit de cloud aan te gaan bieden. Daarmee verschuiven de ontwikkelaars van softwareleverancier naar dienstleverancier en dat stelt natuurlijk andere eisen aan bedrijven: is je dienstverlening niet optimaal, dan zeggen klanten de dienst net zo eenvoudig weer op. Ben je niet innovatief genoeg, dan is het voor klanten eenvoudig om over te stappen naar de concurrent, zonder dat ze daar investeringen voor op het spel hoeven te zetten. Kortom: de markt staat op scherp en leveranciers moeten hier het komende jaar een antwoord op formuleren.
Bob de Kousemaeker, RES Software