In het voorjaar van 1863 stond het leger van de Noordelijken er slecht voor en Abraham Lincoln haalde General Joe Hooker binnen om de kansen te keren. Hooker was een charismatische, sterke en zelfbewuste leider die direct in staat was het moraal van de troepen te verhogen. Hij bracht daarnaast ook een verandering aan in zijn analytics. Hij was in feite de eerste generaal die een militaire inlichtingendienst opzette, het Bureau of Military Intelligence (BMI), een groep slimme analisten en een spionagenetwerk om het leger van Lee te bespioneren en te analyseren.
Met behulp van een luchtballon kon Hooker zelfs real-time informatie verzamelen over de positie van de troepen van Lee. Met een nauwkeurigheid van 95% was zijn kennis van Lee’s leger beter dan dat van de VS over de tegenstand in Irak. Feitelijk wist Hooker meer over Lee dan Lee zelf.
Onmogelijk verliezen
In de wetenschap dat hij op alle terreinen een overmacht had ten opzichte van Lee, ontwierp Hooker een briljante strategie. Bij het plaatsje Chancellorsville sloot hij Lee aan drie kanten in, waardoor die slechts één alternatief had: vluchten richting Richmond. Hooker was extreem zeker van zijn zaak en besloot rustig af te wachten. In een redevoering voor zijn troepen, de avond voorafgaand aan de verwachte strijd, zei hij: “Our plan is perfect.” En: “Even God Almighty could not prevent ME from victory tomorrow.”
Die redevoering is volgens Malcom Gladwell – de bestseller-auteur en journalist die dit verhaal vertelde tijdens de Premier Business Leadership Series conferentie in Amsterdam – eigenlijk het hele verhaal van de veldslag. “Hooker denkt dat zijn informatie perfect is en dat hij daardoor niet kan verliezen. Hij was er zelfs zó zeker van dat zijn leger van 130.000 man makkelijk zou winnen van de 64.000 soldaten van Lee, dat hij het begin van de veldslag uitstelde, zodat zijn mannen zich rustig konden voorbereiden, eten en rusten.”
Lee greep deze extra tijd echter aan als een kans om naar het zuiden te trekken, waarbij hij de indruk wekte op de vlucht te zijn. Hij splitste daarentegen zijn leger in kleine gevechtseenheden op, om de mannen van Hooker te verrassen tijdens hun avondmaal.
Conflicterende informatie negeren
Gladwell: “Gedurende de laatste uren voor de slag ontving Hooker meer en meer informatie die erop wees dat Lee zich NIET aan het terugtrekken was, maar zich juist aan het voorbereiden was op de strijd. Hooker koos ervoor om die informatie te negeren. Hij was daarmee in de val gelopen van zijn eigen vertrouwen, en hoewel de informatie veranderde, kon hij het niet zien. Zijn mening stond namelijk al vast. Het resultaat was dat hij deze veldslag op een verschrikkelijke manier verloor, omdat zijn mannen volledig verrast werden door de aanval van Lee en er halsoverkop vandoor gingen, met achterlating van hun wapens.
Overmoed
Het blijkt niet zo te zijn dat wanneer je een expert meer informatie geeft over een project, zijn vermogen om een goede beslissing te nemen ook automatisch toeneemt. Onderzoek heeft uitgewezen, dat er een grens is aan de hoeveelheid additionele informatie die nog leidt tot de verbetering van een beslissing. “Miskalibratie vindt plaats wanneer experts teveel vertrouwen hebben in hun beslissing – het is de kloof tussen hoe goed je bent en hoe goed je zelf denkt dat je bent. Hoe meer informatie je hebt, hoe groter die kloof is. Miskalibratie door experts is veel erger dan incompetentie van amateurs. Overmoed is de ziekte van experts. Incompetentie is de ziekte van idioten. Incompetentie zorgt voor triviale fouten en irriteert. Maar overmoed van experts kan desastreuze effecten hebben (‘Expert Failure’).“
En voor wat betreft de burgeroorlog – na deze onwaarschijnlijke overwinning gaat General Lee het noordelijke leger achterna, en illustreert daarmee onbedoeld Gladwell’s stelling. Lee voelde zich onoverwinnelijk en was overmoedig, zelfs op het voor hem onbekend terrein. Hij verloor de volgende veldslag, bij Gettysburg, in wat uiteindelijk de beslissende slag van de hele oorlog bleek…
Voor het hele verhaal van Gladwell en de consequenties ervan voor de huidige informatiewereld, zie SAS Voices.
Hetty Boerakker, Director Marketing, SAS Nederland
