Moet FNV-bons Ton Heerts de bons krijgen?

Een bijscholing ‘hedendaagse maatschappij’ zou op zijn plaats zijn, want de heer Heerts houdt er wel erg antieke denkbeelden op na. Zo antiek zelfs dat zijn eigen achterban én zijn collegabond FNV-zelfstandigen het niet met hem eens zijn. De heer Heerts wil namelijk alle werkenden terug dwingen in een vast dienstverband. Alle andere vormen van arbeid, zoals bijvoorbeeld zelfstandig opdrachtnemerschap, zouden het sociaal stelsel ondermijnen en een bedreiging zijn voor degenen die in vast dienstverband werkzaam zijn. Als dwangmiddel grijpt de heer Heerts de zelfstandigenaftrek aan, die moet verdwijnen, want dan móeten de zelfstandigen wel in loondienst treden bij hun opdrachtgevers.

Dat de grote groei van het aantal van zelfstandigen het sociaal stelsel zou ondermijnen slaat  natuurlijk nergens op; het huidige sociaal stelsel is niet meer van deze tijd. Het stelsel moet veranderen. Het groeiend aantal zelfstandigen houd je niet tegen,
De boosdoeners zijn, in de ogen van Heerts vooral de opdrachtgevers, die er op uit zouden zijn om zo goedkoop mogelijk arbeid in te huren. En misschien is dat wel zo, maar, geloof me, tarieven worden bepaald door marktwerking. Vraag en aanbod bepaalt het tarief. Bedrijven willen wendbaar zijn – dat is hun motivatie.

De grote groei van het aantal zelfstandigen heeft twee belangrijke oorzaken.
Ten eerste: het zelfstandiger worden van mensen in het algemeen en de individualisering van onze maatschappij. Veel mensen leven bewuster en willen zich niet binden aan een werkgever. Zij zijn hun eigen cultuurdrager en willen buiten loondienst werken (aanbod).
Ten tweede: de drang van ondernemingen om hun arbeidsbeleid zoveel mogelijk te richten op de ontwikkeling, groei én krimp van de onderneming (vraag).

Laten we a.u.b. niet uit het oog verliezen, dat arbeid bestaat bij de gratie dat er ‘ergens’ diensten en producten geleverd kunnen worden. Er is een blijvende vraagmarkt, maar wel een vraagmarkt die continu varieert en in beweging is.
Elke onderneming is een organisatie van initiatief, kapitaal en arbeid met als doel ‘iets’ te bieden aan die grillige markt. Het is in ons aller belang dat ondernemingen kunnen voldoen aan die steeds veranderende vraag in de markt. Ondernemingen moeten wendbaar zijn, dat zorgt voor een gezonde economie en een gezonde economie zorgt voor gezonde ondernemingen (of is het misschien andersom?).

Ondernemingen, overheid, profit- en non-profit organisaties, hebben hun organisatie-eigen vraag naar kapitaal, grondstoffen en arbeid. Het is hun verantwoordelijkheid om dat goed te organiseren. Er zijn uiterst doordachte logistieke systemen om zowel de vraag naar kapitaal, als de vraag naar grondstoffen in goede banen te leiden, maar bij de vraag naar arbeid ligt dat nog anders. Dat is logisch, want hier spelen meer krachten een rol. Uiteindelijk heb je te maken met mensen – en mensen zijn geen gebruiksgoederen.
Toch zullen we moeten zoeken naar oplossingen die het voor ondernemingen mogelijk maken een dynamisch arbeidsbeleid te voeren en het voor werkenden mogelijk maken te kunnen werken in de vorm die zij zelf verkiezen. Eens?  En hier slaat Ton Heerts de plank mis. Als iedereen in een vast dienstverband werkt haal je de dynamiek uit alles!

Een vuistregel mijnerzijds is dat ondernemingen over een dynamische Workforce zouden moeten beschikken dat 30% van hun totale bezetting beslaat. Dat betekent óók dat ongeveer 30% van de beroepsbevolking een Dynaworker zou moeten zijn. En hier spelen zzp-ers, Dynacenters en organiserende Staffingorganisaties weer een belangrijke rol.
Dé zzp-er bestaat niet, maar mensen die buiten loondienst werken, en zo ook wíllen werken, bestaan wel! Het zou goed zijn om de groep zelfstandigen eens te categoriseren. Dat is op zich al een heel avontuur, denk maar aan neringdoenden, winkeliers, fysiotherapeuten en artsen. Dit zijn vooral mensen die direct aan de consument leveren.
Er zijn echter ook heel veel zelfstandigen die hun diensten aan ondernemingen aanbieden, denk hierbij aan journalisten, fotografen, it-specialisten, handwerklui en rechters. Zou dan zelfstandigheid ineens niet gepast zijn? Dat mensen als zelfstandige  willen werken is een maatschappelijk gegeven, het is belangrijk voor de Nederlandse economie, en mag niet ontkent worden.

Conclusie: er zijn mensen die in vaste of tijdelijke loondienst willen werken en er zijn mensen die dat niet willen. Dat komt eigenlijk heel goed uit, want opdrachtgevers willen hetzelfde,. Maar wat doet dat met het sociaal stelsel? Van alles denk ik, maar vast staat dat dit niets van doen heeft met solidariteit. Solidariteit blijft bestaan, maar moet een andere vorm krijgen. Het dwingen van mensen in een vast dienstverband of in zelfstandig opdrachtnemerschap lost niets op, geeft alleen maar meer problemen. Nadenken over een rechtvaardig systeem dat aansluit bij de huidige maatschappelijke opvattingen zou een veel betere insteek zijn. En vergeet daarbij niet dat mensen heel goed voor zichzelf kunnen opkomen, heel goed weten wat zij willen en heel goed kunnen inschatten wat de risico’s zijn die zij lopen of willen lopen.

Met betrekking tot het sociaal stelsel ben ik een groot voorstander van het PGV, ofwel het Persoon Gebonden Vangnet. Een PGV is een keuze mogelijkheid dat toegepast kan worden bij werken in loondienst en bij werken buiten loondienst. Elk individu kiest zelf welke risico’s hij wil afdekken. Werkgevers kunnen standaardpakketten voor hun vaste werknemers maken of werknemers kunnen hun eigen keuzen maken. Zelfstandigen maken sowieso hun eigen keuze, van nul naar maximaal, maar waar het om draait is dat de overheid een dergelijk systeem faciliteert, legaliseert en organiseert.

Kortom, aan Ton Heerts en de andere beleidsmakers zou ik willen vragen: laat de discussie over het wel of niet zelfstandig zijn en het wel of niet in loondienst móeten werken los, de keuze is aan het individu en niet aan u. De marktwerking gaat voor goede verhoudingen zorgen – maar zorg voor een adequaat stelsel dat aansluit bij die continu veranderende markt, en zorg voor een stelsel waarbij alle werkenden hun draai kunnen vinden en een inkomen kunnen verdienen.

Er zijn legio mogelijkheden.

Wessel van Alphen, Corporate Ambassador en oprichter van De Staffing Groep, toonaangevende staffingorganisatie voor interim professionals van Nederland.