Het is lang geleden dat printers en kopieermachines naar elkaar toegroeiden – net als hun fabrikanten en verkopers. Het heeft even geduurd, maar ook IT en communicatie (in de vorm van spraak of video) zijn niet meer los van elkaar te zien. Een volgende stap was de integratie van die technologie in alledaagse devices als een deurbel, waarmee je niet alleen kunt zien wie er aanbelt, maar ook monitort wat zich verder in de straat afspeelt. Of: wat zich in de omgeving van jouw woning de afgelopen dagen afspeelde, want data zijn er immers om op te slaan. Door de gebruiker, of door de fabrikant.
Ik was, als IT-journalist, vorige maand te gast bij de presentatie van nieuwe robotgrasmaaiers en robotstofzuigers van de Chinese fabrikant Dreame. De devices zijn slim. Niet zozeer omdat de stofzuigers, in tegenstelling tot veel van de concurrerende producten, niet urenlang tegen een drempel duwen, maar zichzelf erover heen tillen. En ook niet omdat deze automatische motormaaiers egels weten te ontzien.
Nee: je kunt er op een Siri-achtige manier mee praten en de grasmaaier monitort met een camera de directe omgeving van een huis. Dat roept dan bij een IT-journalist vragen op. Waar worden die video’s en spraakopnames opgeslagen? Een simpele vraag met een wat onduidelijk antwoord: “Niet bij ons, maar op servers die we gebruiken,” meldt een woordvoerder. De overdracht geschiedt end-to-end versleuteld. De geruststelling klinkt mooi, maar in een wereld waar AI-systemen constant ‘bijleren’ en datasets steeds verder groeien, blijft de vraag: wie heeft echt toegang?
(On)geautoriseerde toegang
Neem dus die stofzuigers en grasmaaiers. Ze herkennen objecten, leren patronen en verwerken data – alles onder het mom van optimalisatie. Een AI die vandaag sokken en schoenen, of egels en tuinslangen onderscheidt, zal morgen speelgoed en gezichten herkennen. Handig? Zeker. Innovatief? Beslist. Maar de belofte dat video’s “niet volledig worden opgeslagen” en alleen als dataset bestaan, aldus de woordvoerder, stelt niet direct gerust. Data zijn data, of het nu een videobestand heet of een dataset. We hebben de problemen met, onder meer, deurbel Ring gezien. Het begint met beloftes van veiligheid en eindigt met gelekte beelden en ongeautoriseerde toegang.
Fabrikanten beloven (enige tijd) updates en verbeteringen en maken dat vaak ook waar, hoewel IoT- en Smart Home-devices niet de beste reputatie hebben. Maar vertrouwen op automatische updates via het wifi-netwerk is alsof je een fort bouwt met een sleutel onder de mat. Wat vandaag veilig lijkt, kan morgen een achterdeur blijken.
Optimalisatie
En dan is er nog het fysieke aspect. Robots die zichzelf aanpassen, obstakels leren herkennen en steeds intelligenter worden. Ze rollen over onze vloeren, scannen onze leefomgeving en leren onze gewoontes. De technologie wordt geoptimaliseerd, maar wie optimaliseert de controle over onze gegevens?
De industrie schermt met innovaties. “We gebruiken elastomeren uit de auto-industrie als schokdempers.” En ja, het is beslist indrukwekkend te zien hoe de robotstofzuiger een trede afdaalt zonder zichzelf of de parketvloer te beschadigen. Maar waar zijn de datadempers? Waar zijn de mechanismen die voorkomen dat onze privégegevens ongemerkt op onbekende servers belanden? Terwijl AI gestaag leert, blijven wij als gebruikers achter.
Elk jaar vernieuwt de industrie een complete productcategorie. Slimme apparaten worden nog slimmer, en daarin is Dreame beslist als geen ander geslaagd. Maar worden onze data net zo snel veiliger? Dat blijft de vraag. De technologie raast voort, maar wie bewaakt de poort?
Mels Dees is al sinds 2000 IT-journalist en was onder meer hoofdredacteur van verschillende IT-vakbladen. Daarnaast is Dees een van de oprichters van BlogIT.
