Home Internet Websiteblokkades door ISP onder voorwaarden toegestaan

Websiteblokkades door ISP onder voorwaarden toegestaan

60

Een blokkeringsmaatregel opleggen aan een internetprovider is volgens Advocaat-Generaal (A-G) Cruz Villalon van het Europees Hof van Justitie onder bepaalde omstandigheden een toelaatbare maatregel. De A-G bracht vorige week zijn conclusie uit in de zaak tussen UPC Telekabel Wien en Constantin Film Verleih. In de media werd voornamelijk bericht dat ISP’s verplicht kunnen worden tot het blokkeren van websites. Dat leek mij vrij kort door de bocht, en dat is het ook. De conclusie van de A-G is (gelukkig) veel genuanceerder dan dat.

De vragen waar de A-G zich in deze zaak over heeft uitgelaten, zijn samengevat de volgende:
1.     Is de ISP van de eindgebruiker een tussenpersoon van wie de diensten gebruikt worden voor het aanbieden van inbreukmakend materiaal?
2.     Als deze vraag bevestigend wordt beantwoord, is het dan toegestaan om aan die ISP een maatregel van algemene strekking op te leggen die inhoud dat de ISP ervoor moet zorgen dat een bepaalde website niet meer toegankelijk is?
3.     Zo niet, is het dan misschien toegestaan om een concrete maatregel op te leggen, wanneer deze maatregel aanzienlijke kosten met zich meebrengt en zonder bijzondere technische kennis makkelijk omzeild kan worden?

Tussenpersoon
De eerste vraag is relevant, omdat de wet het toestaat dat aan ‘tussenpersonen wier diensten door een derde worden gebruikt om inbreuk te maken op een auteursrecht of naburig recht’ een rechterlijk verbod wordt opgelegd. Een eindgebruiker die alleen een auteursrechtelijk beschermd werk downloadt, maakt echter in Nederland geen inbreuk op het auteursrecht. Alleen de uploader maakt inbreuk. Die uploader maakt echter in veel gevallen gebruik van de diensten van een andere ISP, dus een strenge uitleg van deze bepaling zou met zich meebrengen dat de rechthebbende zich maar moet wenden tot de ISP van de uploader. Dat is immers de tussenpersoon wier diensten gebruikt worden om een inbreuk te maken op het auteursrecht. De A-G meent echter dat dit begrip ruim moet worden uitgelegd, en dat internetproviders “als collectief […] noodzakelijk [zijn] om op internet van een „beschikbaarstelling voor het publiek” te kunnen spreken.” Dit lijkt me feitelijk onjuist – ook zonder andere ISP is het werk immers beschikbaar voor het publiek dat gebruik maakt van diezelfde ISP – maar goed, ik begrijp dat het de bedoeling is om dit begrip ruim uit te leggen. Een rechterlijk gebod of verbod opleggen aan een ISP is dus in beginsel mogelijk.

Resultaatverplichting
Met de tweede vraag wil de verwijzende rechter weten of het mogelijk is een resultaatverplichting op te leggen. Het resultaat dat opgelegd wordt zou dan zijn dat een bepaalde website niet bereikbaar is, en zoek zelf maar uit hoe je dat voor elkaar krijgt. O ja, als dat resultaat niet bereikt wordt, ben je wel aansprakelijk, dus goed je best doen. Hier zet de A-G een streep door. Er moet sprake zijn van een eerlijk evenwicht tussen de belangen van de auteursrechthebbende aan de ene kant, en de belangen van de ISP aan de andere kant. Die belangen van de ISP bestaan volgens de A-G uit in de eerste plaats de vrijheid van ondernemerschap. De A-G erkent daarnaast dat ISP’s vanwege hun functie zich ook kunnen beroepen rol op de vrijheid van meningsuiting. Mede om die reden is van een eerlijk evenwicht geen sprake wanneer een dergelijke maatregel wordt opgelegd:
“Van een dergelijk evenwicht kan geen sprake zijn wanneer aan een internetprovider een verbod als het Erfolgsverbot wordt opgelegd zonder dat wordt aangegeven welke maatregelen hij dient te nemen.”

Concrete maatregel
Het antwoord op de tweede vraag geeft al een beetje aan dat een concrete maatregel onder omstandigheden wel tot de mogelijkheden behoort. De A-G laat zich over dergelijke maatregelen echter wel enigszins kritisch uit. De A-G stelt in de eerste plaats vast dat een concrete maatregel daadwerkelijk geschikt moet zijn en daarnaast noodzakelijk en evenredig. De kenner leest hierin een vergelijkbare toets als het EVRM hanteert. Ik haal  er een paar punten uit.

In de eerste plaats meent de A-G dat het enkele feit dat een maatregel door veel gebruikers eenvoudig te omzeilen is, nog niet maakt dat de maatregel ongeschikt is. Er zullen immers ook gebruikers zijn die dergelijke kennis niet hebben, en de website dus niet kunnen bezoeken. Ook het feit dat de website onder een ander IP-adres opnieuw aangeboden kan worden, impliceert niet dat een maatregel principieel ongeschikt is.

De A-G merkt op dat het aan de nationale rechter is om in een concreet geval te toetsen of een specifieke maatregel noodzakelijk en evenredig is. De nationale rechter is gehouden tot een volledige afweging van alle relevante omstandigheden van het concrete geval. Ook hier stelt de A-G dat het enkele feit dat een bepaalde maatregel omzeild kan worden, niet in de weg staat aan dergelijke maatregelen. Maar: “De kwantitatieve inschatting van het verwachten succes van de blokkeringsmaatregel is een punt dat bij de afweging moet worden meegenomen.”
De A-G stelt zich mijns inziens dus wel degelijk kritisch op tegenover een eenvoudige IP of DNS-blokkade. Dat blijkt ook uit deze passage:

“Volgens de rechtspraak van het Hof vormen ook de ingewikkeldheid, de kosten en de duur van de maatregel aandachtspunten bij de afweging. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat het hoogstwaarschijnlijk niet bij één blokkeringsmaatregel tegen de verweerster zal blijven. De rechter moet ervan uitgaan dat de zaak een testcase kan zijn en dat in de toekomst tal van soortgelijke gevallen aan de nationale rechters zullen worden voorgelegd die tot tal van soortgelijke blokkeringsmaatregelen kunnen leiden. Mocht blijken dat een concrete maatregel gezien zijn ingewikkeldheid, kosten en duur onevenredig is, moet in zoverre worden overwogen of door een gedeeltelijke of volledige overname van de financiële last door de rechthebbende de evenredigheid kan worden gewaarborgd.”

Ik ben benieuwd wat het uiteindelijke oordeel van het Hof gaat zijn. Mijns inziens is het belangrijk dat de A-G benadrukt dat er een volledige afweging van alle betrokken belangen moet plaatsvinden en dat een maatregel die maar zeer beperkt succes zal opleveren, niet snel geschikt, noodzakelijk en evenredig moet worden geacht.

Lees de hele conclusie hier.

Micha Schimmel, Solv Advocaten Amsterdam
Deze blog verscheen eerder op de blog van Solv

 

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in