Per 1 maart 2015 zal Nederland een nieuwe Rijks-CIO hebben. Een klassieke IT- executive : blank, man en van middelbare leeftijd. Toch mogen we de selectiecommissie prijzen voor hun keuze: iemand uit het bedrijfsleven – Randstad Holding – in plaats van een beleidsmaker die jarenlang het spel op de Haagse apenrots heeft geleerd en heeft meegespeeld. Daarmee heeft de commissie in ieder geval één van de adviezen- expertise van buiten- van de Commissie Elias opgevolgd. Uiteraard garandeert ervaring in het bedrijfsleven nog geen succes in de toekomst. Ook daar maken we er met IT-projecten geregeld een zooitje van, maar gelukkig komt dat minder vaak in de krant.
Enfin, over de rol die voor de Rijks-CIO is weggelegd is bar weinig bekend: op de site van de rijksoverheid vind ik alleen wat vage teksten over ‘beleid’ en dat de beste man twee bazen heeft: Plasterk van Binnenlandse Zaken en Blok van de rijksdienst.
Of zoiets.
Het was wellicht verstandiger geweest om deze Rijks-CIO direct aan de premier te laten rapporteren: dan heb je een prima escalatiepunt als de CIO’s van andere ministeries of overheidsinstellingen het niet met je eens zijn. Een positie om grote projecten te beoordelen, te besturen en op tijd te stoppen. Daadkracht dus, in plaats van dat vage advies en beleid.
Toch heeft de nieuwe Rijks-CIO de kans om daadkracht te tonen, vooral door de juiste dingen in de beroemde eerste 100 dagen in de nieuwe functie te doen. Praktisch, pragmatisch en van de categorie ‘daar hebben we allemaal wat aan’. Een lijstje waarmee Hans Wanders- zo heet hij- zijn voordeel kan doen.
- Opdrachtgeverschap
Al eerder plette ik hiervoor op deze plek: geef alle managers in overheidsdienst een verplichte training ‘Goed opdrachtgeverschap’ en een cursus ‘Help, ik zit in een project’. Doel daarbij is iedereen bewust te maken van de rollen en verantwoordelijkheden bij IT-projecten en vooral het goed tussen de oren te krijgen dat een IT-verantwoordelijkheid vereist dat je je er inhoudelijk in verdiept , je ego buiten leert te laten en de juiste kritische vragen durft te stellen.
- Kliklijn
Inmiddels zijn we gewend aan klokkenluidersregelingen binnen bedrijven en de overheid. Maar een regeling om te signaleren dat IT-projecten door welke oorzaak dan ook verkeerd gaan, of om te melden dat een leverancier toch wel hele nauwe banden onderhoudt met bepaalde ministers, moet er komen. Als de meldingen periodiek aan de kamer worden gerapporteerd, kunnen misstanden misschien eerder aan het licht komen.
- Standaardisatie en centrale inkoop
Wellicht een open deur, maar toch: de verschillende overheden hanteren met de beste bedoelingen uiteenlopende standaarden en systemen. Waarom iedere gemeente nog steeds zelf zijn gemeentespecifieke (bijv. bevolkingsadministratie-) systemen mag selecteren, is mij een raadsel. Een paspoort in Appelscha ziet er echt hetzelfde uit als in Zierikzee, toch?
Op kleinere schaal kun je ook denken aan office en intranet-omgevingen, of salarispakketten, of PC’s, of telefoons , of…nou ja, vul zelf maar in! Overigens niet alleen om daarmee scherpe deals bij leveranciers te krijgen, maar vooral ook om al die ambtenaren bij gemeentes, ministeries en andere publieke instellingen hun tijd niet te laten verdoen met onderhandelingen en selectietrajecten.
- Inhuur
Het goede voorbeeld van de overheid om een topmanager te benoemen uit een niet- overheidssector verdient navolging. Dwing inhuurders van externe capaciteit om juist externen met een niet- overheidsachtergrond te selecteren. Selecteren op basis van competenties, in plaats van vage teksten als ‘kennis en ervaring opgedaan binnen overheidsonderdeel X, Y of Z, en dan vooral minimaal vijf jaar’. Tja, dan kom je vanzelf bij je vriendjes uit die je al jaren inhuurt.
En als Hans dan toch bezig is: maak één inhuurportal voor alle overheidsinstanties, in plaats van één per gemeente, provincie, universiteit of politiedepartement. Scheelt ook voor externen veel tijd!
- Een strak plan voor de digitale overheid
Tot slot- en dat mag best wat langer duren- schetst nou eens een visie op een digitale overheid in pak ‘m- beet 2020. Onderdeel hierbij is dan zeker een idee over de wijze waarop de overheid met haar burgers communiceert, de manier waarop we digitaal kunnen gaan stemmen en het makkelijk toegankelijk maken van overheidsdocumentatie. Op handige manier je niet-geheime informatie met het publiek delen, kan duizenden ambtenarenuren aan verwerken van WOB verzoeken besparen.
In ieder geval wil ik Hans van harte geluk en succes wensen in zijn nieuwe functie.
François van Heurn is zelfstandig ICT manager en – adviseur. Vanuit zijn achtergrond als econoom blijft hij zich verbazen over de moeite die organisaties zich dagelijks getroosten om rendement uit hun ICT investeringen te halen.
