Afscheid nemen van werknemers kost geld, zelfs als zij hun ontslag nemen op grond van bijvoorbeeld een verstoorde werkrelatie. Werkgevers betalen de rekening in de vorm van een afkoopsom of een aanvullende uitkering. Daar zit best wel wat logisch in, althans onder normale omstandigheden. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor je eigen keuzes, dus ook voor het aannemen van je medewerkers, en als daar iets niet goed gaat moet je de consequenties aanvaarden.
Hoe anders is dat met politici
Indien een politicus zijn baan kwijtraakt omdat hij uit de partij stapt, of uit de partij wordt gezet, dan mag de samenleving de rekening betalen. Is dat wel eerlijk? Ik vind van niet. Als een politicus uit eigener beweging opstapt, of uit de partij wordt gezet, dan moeten de financiële gevolgen bij de partij of bij de politicus zelf liggen. Ook als er sprake van de Carrington doctrine. Een doctrine die alleen in Nederland wordt gehanteerd en zoiets betekent als eervol ontslag van een bewindsman als gevolg van fouten die door anderen zijn gemaakt, terwijl de man persoonlijk er helemaal niets aan kan doen. Tja, vreemde doctrine, maar er moet nu eenmaal een zondebok worden aangewezen.
Het is een ander verhaal als politici door verkiezingen hun baan kwijtraken. Dat is overmacht. Coalities houden minder lang stand, wethouders worden eerder aan de kant gezet en ook burgemeesters kunnen niet meer als vanzelfsprekend op herbenoeming rekenen.
En dan staan ze op straat. En hoe nu verder? Hen aan hun lot overlaten? Nee toch. Het is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om een goed vangnet voor deze, welwillende, mensen te hebben.
Waarom een goed vangnet?
Politici moeten hun vroegere functie(s) volledig los laten om ‘ongebonden’ de belangen van de samenleving te dienen. We verwachten dat ze zich profileren, zichtbaar zijn en stevig stelling nemen. We willen ‘kleur’ zien, geen grijze muizen. We willen bestuurders die, ongeacht hun politieke voorkeur, tot op het bot gemotiveerd zijn om ‘iets’ van Nederland te maken. We willen bestuurders die hun politieke idealen nastreven, geheel onbaatzuchtig en zonder eigen belang.
Maar er komt een moment dat een politicus weer de overstap moet maken naar een normale baan. Niets mis mee, vroeger was het zelfs een pré als je politiek actief was geweest, tegenwoordig werkt dat in je nadeel. Politici merken dat maar al te goed. Het is voor hen ook een shock: werd je tot voor kort nog beoordeeld en aangesproken op je politieke visie; nu moet je het hebben van je competenties en werkervaringen. En die zijn, in de loop van het actieve politiek leven, vaak op de achtergrond geraakt.
MVE… Maatschappelijk Verantwoord Exitbeleid
Een politieke carrière moet open staan voor iedereen, maar avonturiers en gelukzoekers mogen wat mij betreft geweerd worden.
Op 15 maart volgend jaar zijn er weer verkiezingen voor de Tweede Kamer. Mooie gelegenheid voor de politiek om aan te tonen dat zij maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus nemen. Welke politieke partij durft het heft in eigen hand te nemen en een Maatschappeljk Verantwoord Exitbeleid in haar partij programma op te nemen?
Een beleid waarbij niet de staat de volledige financiële verantwoordelijkheid draagt, maar ook de belanghebbenden, te weten de politicus en zijn partij. Zie de politieke partij als een soort werkgever, verantwoordelijk voor hun politieke vertegenwoordigers. De samenleving voorziet in de basisregeling zoals de WW en de Bijstand, politieke partijen maken aanvullend afspraken over vergoedingen en toeslagen.
Meer voordelen
Een beleid waarbij de hoogte, duur en de betaling van de wachtgelduitkering gedeeltelijk via de politieke partijen loopt heeft meerdere voordelen. De zorg voor ex-politici wordt niet exclusief afgeschoven aan het Rijk, ook de partij moet er bovenop zitten en actief meehelpen “hun” ex-politici weer aan het werk te krijgen. Hoe? Door eisen te stellen ten aanzien van bijscholing, inzet bij (partij-) werkzaamheden, en het accepteren van opdrachten.
Avonturiers en gelukzoekers
Politieke partijen zullen voorzichtiger te werk gaan bij de rekrutering van kandidaten met wie de partij straks de boer op gaat. Het dwingt tot het maken van goede keuzes waarbij niet alleen de politieke functie onderwerp is, maar ook continuïteit en de inzetbaarheid in de toekomst. Bindende afspraken bij het eventueel tussentijds verlaten van de partij zal avonturiers afschrikken. Niet meer namens de partij actief? Dan ook geen aanspraak op (aanvullende) wachtgelden. Zetelroof wordt minder aantrekkelijk.
Hoe dan ook: het is niet meer van deze tijd om de verantwoordelijkheid voor het toekomstige inkomen van ex-politici geheel en al bij de samenleving te leggen. In de participatiemaatschappij die de politiek voor ogen heeft mag de eigen verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer niet ontbreken.
Zeker als het de politicus en zijn eigen partij betreft.
Wessel van Alphen, Corporate Ambassador en oprichter van De Staffing Groep, toonaangevende staffingorganisatie voor interim professionals van Nederland.
(Bovengenoemd standpunt is tot stand gekomen na diepgaande gesprekken met veel ex-politici. De gesprekken zijn gevoerde door medewerkers van GP-Staffing onder leiding van Gerd Leers, voormalig burgermeester van Maastricht en minister van Immigratie, Integratie en Asiel.)
