Met de snelle opmars van de digitalisering en van robotica, AI, big data en algoritmen in het bijzonder, zijn er fundamentele issues boven water gekomen. Issues die de nodige controverse opleveren. Neem de werkgelegenheid. Die verdwijnt, zegt de ene groep deskundigen. Welnee, zegt de andere groep, er ontstaan juist nieuwe banen. Een derde groep geeft de twee andere groepen gelijk en zoekt de oplossing in een leven lang leren van digitale vaardigheden. De vraag is alleen: wie kan dat en wie wil dat? Afgaand op het jaarlijkse rapport van de onderwijsinspectie – de Staat van het Onderwijs – laten we talent liggen.
Clichés
Het lijkt zo’n voor de hand liggende oplossing: voortdurend nieuwe dingen leren, steeds bijblijven, meebewegen met de razendsnelle ontwikkelingen. Allemaal clichés die de afgelopen tijd in een rap tempo door de realiteit zijn ingehaald. Wat hiervan te denken: ‘Leraren slaan alarm: scholen stoppen met informatica in de bovenbouw’ en, als klap op de vuurpijl, ’Driekwart van de werkenden wil niet op cursus’?
Opmerkelijk is dat het probleem waar de leraren alarm over slaan al 10 jaar oud is: docenten informatica zijn nauwelijks te vinden, terwijl het structurele tekort aan digitaal talent al veel langer speelt dan een decennium. Zelfs in het economisch gure klimaat van de afgelopen crisis is dat tekort blijven bestaan. En áls er dan cursussen en opleidingen worden aangeboden, blijkt dat driekwart van de werknemers daar helemaal geen trek in heeft.
Ik ben bang dat er een heikel vraagstuk speelt waar je nauwelijks wat over leest. Zijn er wel voldoende mensen die het in zich hebben om tot digitaal talent uit te groeien? Het ziet er naar uit dat de meesten er teveel moeite in moeten steken om digitaal verder te komen. Dat driekwart van de werkenden er geen zin heeft in een cursus onderstreept dit. De volgende vraag: hoe komt dat?
Digitalisering te moeilijk?
Is het de huidige zesjes-cultuur? Of is digitalisering gewoon te moeilijk? Het begint in beide gevallen met het onderwijs. De kwaliteit daarvan holt over de hele linie, van basisonderwijs tot universiteit, achteruit. Er worden allerlei oorzaken genoemd. Een daarvan is schrijnend in het licht van het voorgaande: ‘Onderwijsvernieuwers willen de breuken afschaffen’. Hiermee zou de eerste kennismaking met eenvoudige algoritmen de nek omgedraaid worden. Een dieptepunt in een traject van versimpeling dat al jaren gaande is. Het zoveelste voorbeeld van de opvatting dat het onderwijs vooral niet te moeilijk mag zijn. Hoe diep het onderwijs intussen gezakt is blijkt wel uit het feit dat er bij BNR wordt geadverteerd voor rekenles.
Bovengenoemd rapport van de onderwijsinspectie signaleert dat het niveau vooral bij hoger presterende leerlingen daalt en dat de groep lager presterende leerlingen groter wordt. Zo wordt het nooit wat met een leven lang leren.
Als het onderwijs niet snel een forse kwaliteitsimpuls krijgt, zal het uitdraaien op een tweedeling. Een grote meerderheid die opgelucht is dat school niet meer hoeft en dus ook niet verder komt. En een enkeling die nog de zin inziet van éducation permanente en straks de zaken gaande moet houden.
Hans van Raaij, senior consultant bij MCS PR en Finitiative PR
